Məqalədə neft-qazlılığın formalaşması şəraitinə baxılmış və geoloji-geofiziki və geokimyəvi tədqiqatların və karbohidrogen sistemlərinin modelləşdirilməsinin nəticələrinin kompleks təhlili əsasında Volqa-Ural (Rusiya Federasiyası) neftli-qazlı əyalətinin cənub-şərq hissəsinin dərinliyində yerləşən (5 km və daha çox) çöküntülərində neft və qaz toplanmalarının axtarış perspektivləri qiymətləndirilmişdir. Volqa-Ural neftli-qazlı əyalətinin böyük yataqlarında karbohidrogen hasilatının düşməsi və bütovlükdə region üzrə KH resurs bazasının tükənməsi dərinliyində yerləşən çöküntülərdə geoloji kəşfiyyat işlərinin yeni obyektlərinin axtarışları problemini olduqca aktual edir. İşdə dərində yerləşən karbohidrogen sistemlərinin elementləri və prosesləri tədqiq edilmiş, süxurların orqanik maddəsinin (OM) katagenezinin zonallığı müəyyən edilmiş, generasiya miqyasları göstərilmiş, tələlərin formalaşma müddəti təyin edilmişdir ki, bu da öyrənilmiş çöküntülərin neft-qazlılıq proqnozunun kriterial bazasını yaratmağa imkan vermişdir. Volqa-Ural neftli-qazlı əyalətinin cənubşərq hissəsi ərazisində böyük dərinliklərdə neft-qaz yığılmalarının axtarışları üçün daha perspektivli
lokal obyektlər seçilmişdir.

Açar sözlər: anomal yüksək buxar təzyiqləri; böyük dərinliklər; Volqa-Ural neftli-qazlı əyaləti; qaz; modelləşdirmə; ana neft-qaz süxuru; neft; orqanik maddə; generasiya mənbəyi; karbohidrogen sistemləri.

Qaz hasilatında separasiya qurğusundan sonra nəql olunan qazdan kondensat və mexaniki bərk hissəciklərin xüsusi çəki fərqlərinə görə mexaniki enerjiləri hesabına ayrılması və yığılması üçün axın istiqamətində kəmərin davamı olaraq tələ rolunu oynayan şaquli kondensatyığıcı tutum quraşdırılmalı və tutumdan əvvələ üçlüklə qaz axınının istiqamətinin dəyişdirilməlidir.Neft hasilatında neftin təkibində olan mexaniki bərk hissəciklərin xüsusi çəki fərqlərinə görə mexaniki enerjiləri hesabına ayrılması və yığılması üçün neftqaz separatorundan əvvəl neft kollektorunun davamı üzərində tələ rolunu oynayan şaquli tutum quraşdırılmalıdır və tutumdan əvvələ üçlüklə neft axınının istiqaməti dəyişdirilərək neftqaz separatoruna yönəldilməlidir.

Açar sözlər: qaz separatoru; neftqaz separatoru; kondensat; mexaniki bərk hissəciklər; süzgəc; kondensatyığıcı tutum; sıxlıq.

Neftin çıxarılması, nəqli və hazırlanması zamanı ən ciddi mürəkkəbləşmələrdən biri asfaltenqətran- parafin çöküntüləridir. Onların yeraltı quyu avadanlıqlarında, eləcə də atqı xətlərində, yığım sisteminin boru kəmərlərində yaranması neftçıxartma xərclərini artırır. Bu məsələlərin həlli üçün kifayət qədər səmərəli reagentlər yoxdur. Bizim tərəfimizdən çoxkomponentli və çoxfunksiyalı MORE-R və РÇ-R reagentləri hazırlanmışdır. Bu reagentlərin neftlərin donma temperaturuna, parafinin parçalanmasına və həll olunmasına, eləcə də parafinin çökməsinə təsiri tədqiq edilmişdir. Yeni reagentlər «Neft Daşları» sahəsində tətbiq edilmiş və qənaətbəxş nəticələr əldə edilmişdir. Təklif edilən üç parametrli Gerşel-Balkli modeli neftlərin nəqli zamanı onların reoloji parametrlərinin qiymətləndirilməsi üçün istifadə oluna bilər.

Açar sözlər: asfalten-qətran-parafin çöküntüləri; nasos-kompressor boruları; reagentlər; parafinin parçalanması; reoloji parametrlər.

Məqalədə istiqamətlər üzrə suvurmanın bölünməsinin mövcud neft-mədən sistemlərinə baxılır. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, suvurmanın təsirinin qiymətləndirilməsi metodikasının praktiki əhəmiyyəti bunlardır: hasilat və vurucu quyular üzrə suvurma ilə hasilatın cari və yekun kompensasiyasının qiymətinin müəyyən edilməsi; sıxışdırmaya təsir etməyən suvurucu quyuların və suvurmanın təsirini tələb olunan səviyyədə almayan hasilat quyularının təyin edilməsi; kəmərarxasından su daxil olan quyuların təyin edilməsinə kömək edir; çevik çıxarılabilən qalıq ehtiyatların məskunlaşma zonasının təyini, qonşu hasilat quyuları ilə hasil edilən qalıq çıxarılabilən ehtiyatların payının təyini

Açar sözlər: neftverimi; istiqamətlər üzrə suvurma, hasilat zonası; qalıq su; su təzahürlərinin qarşının alınması.

Məqalədə tərkibində 30-50 nm ölçülü mis nanohissəcikləri və biosid xassəli oksazolidin birləşməsi -1-butoksi-2-oksazolidinmetoksipropan olan yeni kompozisiyanın sınaq nəticələri verilmiş və neft sənayesində tətbiqi imkanları tədqiq edilmişdir. Sınaq üçün sulfatreduksiyaedici bakteriyalar Abşeron yarımadasının «Bibi-Heybət» neft yatağının su laylarından götürülmüşdür. Bioloji parçalanmaya qarşı hazırlanmış məhlulun effektivliyi yağlayıcı-soyuducu mayedə tədqiq edilmişdir. Tədqiq olunan birləşmənin antimikrob effektivliyi digər komponentlərlə bərabər zonal diffuziya üsulu ilə öyrənilmişdir. Alınmış nəticələr təklif olunan biosid tərkibinin mikroorqanizm artımının qarşısını effektiv şəkildə aldığını sübut edir. Sonuncu fakt neft sənayesi üçün çox vacibdir, belə ki məhz sulfatreduksiyaedici bakteriyalar bioloji korroziyanın əsas mənbələrindən biri olaraq hər il ətraf mühitə böyük ziyan vurur.

Açar sözlər: biosidlər; mis nanohissəcikləri; 1-butoxy-2-oxazolidinemethoxy propan; sulfatreduksiyaedici bakteriyalar

Su-neft emulsiyasının ilkin hazırlanması və xam neftin hazırlanması zamanı əmələ gələn çətin parçalanan su-neft emulsiyasının (ÇPSNE) susuzlaşdırılması üçün müvafiq effektiv deemulqatorların seçilməsi üzrə tədqiqatlar aparılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, bottl-test nəticələrinə əsasən ND-12А deemulqatoru müəyyən test şəraitlərində Dissolvan-4411 deemulqatoru ilə müqayisədə neftin maksimal susuzlaşmasını təmin edir. ÇPSNE nümunələri ilə sınaqlar nəticəsində yüksək effektli deemulqator kimi ND-12А reagenti seçilmişdir. Dissolvan-4411-dən fərqli olaraq ND-12А deemulqatoru fazaların dəqiq ayrılması ilə ÇPSNE-ni praktiki olaraq tam parçalayır. Neftdə qalıq suyun miqdarı minimal, mexaniki qarışıqlar isə norma tərtibində olur.

Açar sözlər: su-neft emulsiyası; çətin parçalanan su-neft emulsiyası; bottl-test; sərf; deemulsasiya şəraiti.

Rusiyanın magistral təbii qaz nəqliyyatı ölkənin büdcəsini yaradan sənaye sahələrindən biridir. Magistral qazın vurulmasının enerji effektivliyi kompressor stansiyalarının texnoloji avadanlığının texniki vəziyyəti və istismar rejimi ilə təyin edilir. Məqalə qazvurucu aqreqatların (QVA) yastıq düyünlərinin vibrosiqnallarının interpretasiyası əsasında qazvurucu aqreqatlarda baş verəcək qəzaların proqnozlaşdırılması metodlarının işlənməsinə həsr edilmişdir. Vibrospektrların identifikasiyasında çətinliklər yaradan mürəkkəb qüsurun inkişafı zamanı diaqnostika bazasını tamamlayan göstərici kimi kəmiyyət meyarından - qazvurucu aqreqatların aşağı təzyiqli turbinlərinin dayaq yastıqlarının korpusunun rəqslərinin vibrosürətləri ilə ölçülən birölçülü tezlik sırası əsasında müəyyən edilmiş korrelyasiya ölçüsündən istifadə etmək tövsiyə edilmişdir. Göstərilmişdir ki, QVA qüsursuz vəziyyətdə olduqda qəribə attraktorun (v) korrelyasiya ölçüsünün daxil olan sahənin (m) ölçüsündən asılılığı asimptotik hərəkətli asılılıq şəklində olur. QPA-nın konstruksiyasında inkişaf edən qüsur olduqda isə v(m) funksiyası baxılan diapazonda monoton artan xarakterə malik olur. 

Açar sözlər: vibrospektr; amplituda; korrelyasiya ölçüsü; attraktor; faza sahəsi; determinasiyalaşmış xaos.

Məqalədə Rusiya ərazisində yerləşən neft şirkətlərində səmt qazının yandırılması probleminə baxılır. Hal-hazırda neft ilə birgə hasil edilən səmt qazın istifadəsi faiz etibarı ilə qanunvericiliklə nizamlanan göstəricilərdən aşağıdır. Rəsmi məlumatlara əsasən hasil olunan səmt qazın 80%- dan çox olmayan hissəsi (normalaşdırılmış qiymət 95%) səmərəli istifadə edilir. Səmt qazın yandırılması prosesi oksigenin sərfi və artıq istiliyin buraxılması ilə müşayiət olunur, bu da ətraf mühitə neqativ təsir edir və nəticədə istilik effektinin artmasına gətirib çıxarır. Məqalədə səmt qazın istifadə edilməsinin əsas istiqamətlərini aşkar etmək və "Yamaşneft" Neft və Qazçıxarma İdarəsinin yataqları timsalında tətbiq edilən texnologiyaların gözlənilən səmərəliliyini müəyyən etmək məsələsinə baxılır. Tədqiqat nəticəsində sənaye bazası daxilində səmt qazının istifadəsinin geniş yayılmış üsulları öyrənilmişdi.

Açar sözlər: səmt qazı; məşəl; ППНТ-1,6 istilik sobaları; АГП-200 qaz-porşen qurğuları; C-sinifindən CAPSTONE qaz-turbin qurğuları; su-qaz qarışığı.