SOCAR Proceedings

SOCAR Proceedings

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin "Neftqazelmitədqiqatlayihə" İnstitutunun rəsmi nəşri olan "SOCAR Proceedings" jurnalı 1930-cu ildən nəşr edilir və neft–qaz sənayesinin mütəxəssisləri, aspirantları və elmi işçiləri üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Jurnal beynəlxalq sitatgətirmə sistemi Scopus, Rusiya Elmi Sitatgətirmə İndeksi və EI’s Compendex, Petroleum Abstracts (Tulsa), Chemical Abstracts, Inspec xülasələndirmə sistemlərinə daxildir.

2017-ci ildə beynəlxalq indekslədirmə və xülasələndirmə sistemi Emerging Sources Citation Index daxil olunub.

A. E. Çemodanov1, M. S. Şipayeva1, D. K. Nurqaliyev1, V. A. Sudakov1, A. A. Şakirov2, B. Q. Qaniyev3

1Kazan (Volqa) Federal Universiteti, Kazan, Rusiya; 2«Geoindikator» MMC, Kazan, Rusiya; 3«Tatneft» İSC, Almetyevsk, Rusiya

Volqa-Ural neftli-qazlı vilayətinin devon sisteminin frans yaşlı semiluk-mendım çöküntülərinin geokimyəvi tədqiqatları


Məqələdə Tatarıstan Respublikasının Romaşkinskoye yatağında devon sisteminin frans yaşlı semilukmendım (domanik) və kınov çöküntülərinin geokimyəvi və petrofiziki tədqiqatlarının nəticələri verilmişdir. Süxurların üzvi maddələrinin biomarker tərkibi göstərilmişdr, katagenetik yetkinliyi və əmələ gəlməsinin fasial şərtləri qiymətləndirilmişdir. Bundan əlavə, müəlliflər tərəfindən devon neftlərinin nümunələri tədqiq edilmişdir, bunun üçün əsas alkan, steran və gopan göstəriciləri hesablanmışdır. Domanik və kınov horizontlarının neftləri üçün «neft - süxurların üzvi maddəsi» korrelyasiyası aparılmışdır. Domanik və kınov horizontu neftlərinin biomarkerindəki fərqlərin yatağın işlənməsi prosesində praktiki əhəmiyyət daşıdığı göstərilmişdir. Belə ki, bu, müxtəlif laylardan gələn neft axınının töhfələrini qiymətləndirərək neft hasilatı prosesini optimallaşdırmağa imkan verir.

Açar sözlər: domanik çöküntüləri; neftin geokimyəvi tədqiqi; biomarkerlər; alkanlar; terpamlar.

Məqələdə Tatarıstan Respublikasının Romaşkinskoye yatağında devon sisteminin frans yaşlı semilukmendım (domanik) və kınov çöküntülərinin geokimyəvi və petrofiziki tədqiqatlarının nəticələri verilmişdir. Süxurların üzvi maddələrinin biomarker tərkibi göstərilmişdr, katagenetik yetkinliyi və əmələ gəlməsinin fasial şərtləri qiymətləndirilmişdir. Bundan əlavə, müəlliflər tərəfindən devon neftlərinin nümunələri tədqiq edilmişdir, bunun üçün əsas alkan, steran və gopan göstəriciləri hesablanmışdır. Domanik və kınov horizontlarının neftləri üçün «neft - süxurların üzvi maddəsi» korrelyasiyası aparılmışdır. Domanik və kınov horizontu neftlərinin biomarkerindəki fərqlərin yatağın işlənməsi prosesində praktiki əhəmiyyət daşıdığı göstərilmişdir. Belə ki, bu, müxtəlif laylardan gələn neft axınının töhfələrini qiymətləndirərək neft hasilatı prosesini optimallaşdırmağa imkan verir.

Açar sözlər: domanik çöküntüləri; neftin geokimyəvi tədqiqi; biomarkerlər; alkanlar; terpamlar.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Chemodanov, A. E., Sudakov, V. A., Usmanov, S. A., et al. (2017). Application of geochemical model for monitoring the superviscous oil deposits development by the thermal steam methods. Oil Industry, 9, 104–107.
  2. Safina, R., Chemodanov, A., Sudakov, V., Delev, A. (2018). Development of an approach to geochemical modeling of super-viscous oil deposits, Tatarstan, Russia. In: 18th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM, 18(1.4), 389–396.
  3. Shipaeva, M. S., Garifullina, V. I., Fayzetdinova, R. R., et al. (2022). Geochemical analysis of formation water as a tool for better understanding of water flooding. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 2022, 1087(1), 012069.
  4. Sudakov, V. A., Shipaeva, M. S., Nurgaliev, D. K., et al. (2021). Geochemical characteristics and localization of heavy oil fields in the republic of Tatarstan, Russia. SOCAR Proceedings, 2, 48–53.
  5. Гируц, М. В., Гордадзе, Г. Н. (2013). Дифференциация нефтей и конденсатов по распределению насыщенных углеводородов. Сообщение 1. Типы нефтей, определяемые газожидкостной хроматографией. Нефтехимия, 53(4), 243-253.
  6. Гордадзе, Г. Н., Гируц, М. В., Пошибаева, А. Р. (2017). Дифференциация нефтей и конденсатов по распределению насыщенных углеводородов. Сообщение 2. Типы нефтей по распределению стеранов и терпанов. Нефтехимия, 57(5), 503-514.
  7. Каюкова, Г. П., Косачев, И. П., Романов, Г. В., Смелков, В. М. (2012). Углеводородный состав нефтей и органического вещества пород как поисковый признак и один из критериев оценки процессов формирования и переформирования нефтяных залежей. НефтьГазНовации, 2, 14-20.
  8. Peters, К. E., Walters, C. C., Moldowan, J. М. (2005). The biomarker guide. Cambridge U.K.: Cambridge University Press.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300881

E-mail: chemodanov41659@mail.ru


V. V. Muxametşin, L. S. Kuleşova

Ufa Dovlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya

Qərbi Sibir neft və qaz vilayətinin Yura və Paleozoy yataqları şəraitində poliqon obyektlərin seçilməsi haqqında


Amil analizi metodlarından istifadə edərək Qərbi Sibir neft və qaz vilayətinin Yura və Paleozoy yaşlı yataqlarının qruplaşdırılması əsasında bir sıra alqoritmlər təklif edilmişdir ki, bu alqoritmlər ehtiyatların çıxarılma dərəcəsinin və müəssisələrin mənfəətliliyinin artırılması məqsədilə quyudibi zonaya və laya təsir üçün yeni texnologiyaların tətbiq edilməsində poliqon obyektlərin seçilməsini əsaslandırmağa imkan verir. Seçimin neftçıxarma prosesinə üstünlük təsirini göstərən təbəqələrin və fluidlərin geoloji və fiziki xassələrini əks etdirən bir sıra parametrlərin istifadəsilə neftli-qazlı sahələrdə, tektonik və stratiqrafik elementlər dairəsində ayrıca aparılması təklif olunur. Təqdim olunan alqoritmlər effektiv tətbiq sahələrinin eyni vaxtda genişlənməsi ilə uğurlu innovativ texnologiyaların tirajlanması zamanı riskləri azaltmağa imkan verir.

Açar sözlər: poliqon obyektlər; neftçıxarma texnologiyası; identifikasiya; analoq yataqları; ehtiyatların çıxarılma dərəcəsi.

Amil analizi metodlarından istifadə edərək Qərbi Sibir neft və qaz vilayətinin Yura və Paleozoy yaşlı yataqlarının qruplaşdırılması əsasında bir sıra alqoritmlər təklif edilmişdir ki, bu alqoritmlər ehtiyatların çıxarılma dərəcəsinin və müəssisələrin mənfəətliliyinin artırılması məqsədilə quyudibi zonaya və laya təsir üçün yeni texnologiyaların tətbiq edilməsində poliqon obyektlərin seçilməsini əsaslandırmağa imkan verir. Seçimin neftçıxarma prosesinə üstünlük təsirini göstərən təbəqələrin və fluidlərin geoloji və fiziki xassələrini əks etdirən bir sıra parametrlərin istifadəsilə neftli-qazlı sahələrdə, tektonik və stratiqrafik elementlər dairəsində ayrıca aparılması təklif olunur. Təqdim olunan alqoritmlər effektiv tətbiq sahələrinin eyni vaxtda genişlənməsi ilə uğurlu innovativ texnologiyaların tirajlanması zamanı riskləri azaltmağa imkan verir.

Açar sözlər: poliqon obyektlər; neftçıxarma texnologiyası; identifikasiya; analoq yataqları; ehtiyatların çıxarılma dərəcəsi.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  2. Якупов, Р. Ф., Рабаев, Р. У., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Анализ эффективности реализуемой системы разработки, бурения горизонтальных скважин и проведения ГТМ в условиях карбонатных отложений турнейского яруса Знаменского нефтяного месторождения. SOCAR Proceedings, 4, 97-106.
  3. Аржиловский, А. В., Афонин, Д. Г., Ручкин, А. А. и др. (2022). Экспресс-оценка прироста коэффициента извлечения нефти в результате применения водогазовых методов увеличения нефтеотдачи. Нефтяное хозяйство, 9, 63-67.
  4. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Экспресс-оценка коэффициента извлечения нефти при разработке залежей в карбонатных коллекторах на естественных режимах. SOCAR Proceedings, SI1, 27-37.
  5. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  6. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30.
  7. Грищенко, В. А., Асылгареев, И. Н., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Методический подход к мониторингу эффективности использования ресурсной базы при разработке нефтяных месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 229-237.
  8. Арефьев, С. В., Соколов, И. С., Павлов, М. С. и др. (2022). Опыт применения горизонтальных скважин с многостадийным гидроразрывом в условиях низкопроницаемого нефтяного пласта. Нефтяное хозяйство, 9, 90-95.
  9. Грищенко, В. А., Гареев, Р. Р., Циклис, И. М. и др. (2021). Расширение круга льготируемых объектов, содержащих трудноизвлекаемые запасы нефти. SOCAR Proceedings, SI2, 8-18.
  10. Андреева, Н. Н., Валиуллин, И. М. (2015). Изучение международного опыта создания полигонов для испытаний техники и технологий, применяемых в ТЭК. Нефтяное хозяйство, 7, 107-111.
  11. Мухаметшин, В. В. (2017). Устранение неопределенностей при решении задач воздействия на призабойную зону скважин. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 328(7), 40–50.
  12. Гаврилов, А. Е., Жуковская, Е. А., Тугарова, М. А., Остапчук, М. А. (2015). Целевая классификация пород баженовской свиты (на примере месторождений центральной части Западной Сибири). Нефтяное хозяйство, 12, 38-40.
  13. Грищенко, В. А., Рабаев, Р. У., Асылгареев, И. Н. и др. (2021). Методический подход к определению оптимальных геолого-технологических характеристик при планировании ГРП на многопластовых объектах. SOCAR Proceedings, SI2, 182-191.
  14. Дмитриевский, А. Н., Еремин, Н. А. (2015). Современная НТР и смена парадигмы освоения углеводородных ресурсов. Проблемы экономики и управления нефтегазовым комплексом, 6, 10-16.
  15. Андреев, А. В., Мухаметшин, В. Ш., Котенёв, Ю. А. (2016). Прогнозирование продуктивности залежей в карбонатных коллекторах с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Procеedings, 3, 40–45.
  16. Белонин, М. Д., Голубева, В. А., Скублов, Г. Т. (1982). Факторный анализ в геологии. Москва: Недра.
  17. Хисамиев, Т. Р., Баширов, И. Р., Мухаметшин, В. Ш. и др. (2021). Результаты оптимизации системы разработки и повышения эффективности выработки запасов карбонатных отложений турнейского яруса Четырманского месторождения. SOCAR Proceedings, SI2, 131-142.
  18. Велиев, Н. A., Джамалбеков, M. A., Ибрагимов, X. M., Гасанов, И. Р. (2021). О перспективах применения СО2 для повышения нефтеотдачи на месторождениях Азербайджана. SOCAR Proceedings, 1, 83–89.
  19. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107-116.
  20. Suleimanov, B. A., Latifov, Y. A., Veliyev, E. F., Frampton. H. (2018). Comparative analysis of the EOR mechanisms by using low salinity and low hardness alkaline water. Journal of Petroleum Science and Engineering, 162, 35-43.
  21. Мингулов, И. Ш., Валеев, М. Д., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2021). Применение результатов измерения вязкости продукции скважин для диагностики работы насосного оборудования. SOCAR Proceedings, SI2, 152-160.
  22. Бриллиант, Л. С., Завьялов, А. С., Данько, М. Ю. и др. (2019). Интеграция методов машинного обучения и геолого-гидродинамического моделирования при проектировании разработки месторождений. Нефтяное хозяйство, 10, 48-53.
  23. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  24. Индрупский, И. М., Шупик, Н.В., Закиров, С. Н. (2013). Повышение эффективности поддержания пластового давления на основе опережающего заводнения. Технологии нефти и газа, 3 (86), 49-55.
  25. Стабинскас, А. П., Султанов, Ш. Х., Мухаметшин, В. Ш. и др. (2021). Эволюция жидкости гидроразрыва пласта: от гуаровых систем к синтетическим геллирующим полимерам. SOCAR Proceedings, SI2, 172-181.
  26. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Vishnyakov V. V. (2022). Nanocolloids for petroleum engineering: Fundamentals and practices. John Wiley & Sons.
  27. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  28. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2020). О снижении уровня неопределенности при управлении заводнением залежей с трудноизвлекаемыми запасами. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 331(5), 140–146.
  29. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. (2021). Дифференциация и группирование сложнопостроенных залежей нефти в карбонатных коллекторах в решении задач управления разработкой. SOCAR Proceedings, SI1, 88-97.
  30. Насыбуллина, С. В., Саттаров, Рав. З., Ибатуллин, Р. Р. и др. (2022). Использование аналитических методов для оценки эффективности разработки карбонатных коллекторов ПАО «Татнефть». Нефтяное хозяйство, 7, 24-27.
  31. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н. (2021). Особенности группирования низкопродуктивных залежей нефти в карбонатных коллекторах для рационального использования ресурсов в пределах Урало-Поволжья. Записки Горного института, 252, 896-907.
  32. Мухаметшин, В. В., Андреев, В. Е. (2018). Повышение эффективности оценки результативности технологий, направленных на расширение использования ресурсной базы месторождений с трудноизвлекаемыми запасами. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 329(8), 30–36.
  33. Мухаметшин, В. В. (2021). Повышение эффективности управления разработкой залежей Западно-Сибирской нефтегазоносной провинции на основе дифференциации и группирования. Геология и геофизика, 62(12), 1672–1685.
  34. Мухаметшин, В. В. (2020). Повышение эффективности управления объектами добычи нефти с использованием метода аналогий. SOCAR Proceedings, 4, 42-50.
  35. Рогачев, М. К., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Повышение эффективности использования ресурсной базы жидких углеводородов в юрских отложениях Западной Сибири. Записки Горного института, 240, 711-715.
  36. Шахвердиев, А. Х., Арефьев, С. В., Давыдов, А. В. (2022). Проблемы трансформации запасов углеводородного сырья в нерентабельную техногенную категорию трудноизвлекаемых. Нефтяное хозяйство, 4, 38-43.
  37. Фаттахов, И. Г., Кулешова, Л. С., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Комплексирование результатов моделирования ГРП при проведении гибридных кислотно-пропантных обработок и при одновременной инициации трещины ГРП в разделенных интервалах. SOCAR Proceedings, SI2, 103-111.
  38. Sun, S. Q., Wan, J. C. (2002). Geological analogs usage rates high in global survey. Oil & Gas Journal, 100(46), 49-50.
  39. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Управление заводнением залежей нефти в карбонатных коллекторах. SOCAR Proceedings, SI1, 38-44.
  40. Грищенко, В. А., Позднякова, Т. В., Мухамадиев, Б. М. и др. (2021). Повышение эффективности разработки залежей нефти в карбонатных коллекторах на примере турнейского яруса. SOCAR Proceedings, SI2, 238-247.
  41. Suleimanov, B. A., Veliyev. E. F. (2017). Novel polymeric nanogel as diversion agent for enhanced oil recovery. Petroleum Science and Technology, 35(4), 319-326.
  42. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшения эффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300882

E-mail: vv@of.ugntu.ru


V. A. Boqdan, Ş. X. Sultanov, Y. A. Kotenyev, D. Y. Çudinova, E. A. Maşkova

«Planetin maye karbohidrogen ehtiyatlarının rasional mənimsənilməsi» DSEM, Ufa Dövlət Neft Texniki Universiteti, Ufa, Rusiya

Karbonat kəsilişinin litoloji parçalanması zamanı stasionar neytron metodlarının imkanlarının artırılması


Məqalədə Başqırdıstan Respublikası ərazisində yerləşən bir sıra neft quyularının nümunəsində stasionar neytron metodlarının məlumatlarına əsasən əhəng daşı-dolomit xətti boyunca karbonat kəsilişinin litoloji parçalanması metodologiyası təqdim olunur. Süxurların mineral skeletinin stasionar neytron metodlarının zondlarının göstəricilərinə təsiri və əhəng daşı-dolomit xətti boyunca karbonat kəsilişinin parçalanması üçün fərdi zondların göstəricilərinə əsasən hesablanmış məsaməlik əmsallarının qiymətlərindəki fərqin istifadəsi nəzərdən keçirilir.

Açar sözlər: məsaməlik əmsalı; istilik neytronları ilə neytron-neytron karotajı; neytron qamma-karotajı; litoloji parçalanma; karbonat kəsilişi; əhəng daşı; dolomit.

Məqalədə Başqırdıstan Respublikası ərazisində yerləşən bir sıra neft quyularının nümunəsində stasionar neytron metodlarının məlumatlarına əsasən əhəng daşı-dolomit xətti boyunca karbonat kəsilişinin litoloji parçalanması metodologiyası təqdim olunur. Süxurların mineral skeletinin stasionar neytron metodlarının zondlarının göstəricilərinə təsiri və əhəng daşı-dolomit xətti boyunca karbonat kəsilişinin parçalanması üçün fərdi zondların göstəricilərinə əsasən hesablanmış məsaməlik əmsallarının qiymətlərindəki fərqin istifadəsi nəzərdən keçirilir.

Açar sözlər: məsaməlik əmsalı; istilik neytronları ilə neytron-neytron karotajı; neytron qamma-karotajı; litoloji parçalanma; karbonat kəsilişi; əhəng daşı; dolomit.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Султанова, Д. И., Богдан, В. А. (2019). Влияние геолого-технологических условий на выработку запасов нефти месторождений севера Республики Башкортостан. Нефтегазовые технологии и новые материалы. Проблемы и решения, 8(13), 11–14.
  2. Велижанин, В. А. (2002). Состояние интерпретационно-методического обеспечения аппаратуры компенсированного нейтронного каротажа. Геофизика, 5, 42–47.
  3. Лобанков, В. М., Святохин, В. Д. (2009). Опыт градуировки и калибровки аппаратуры стационарного нейтронного каротажа. Научно-технический вестник «Каротажник», 180(3), 35–42.
  4. Беляев, А. А., Богдан, В. А., Коровин, В. М. (2015). Разработка и внедрение методических рекомендаций по проведению измерений аппаратурой нейтронного каротажа ПРКЛ-73, ПРКЛ-73А, обработке и интерпретации результатов. Научно-технический вестник «Каротажник», 257(11), 91–99.
  5. Богдан, В. А.,  Султанов, Ш. Х., Котенев, Ю. А. и др. (2022). Теоретические предпосылки повышения возможностей стационарных нейтронных методов при литологическом расчленении карбонатного разреза. Нефть. Газ. Новации, 3(256), 37–41.
  6. Шнурман, Г. А., Куриленко, Ф. А., Иванов, В. Н. и др. (1985). Возможности оценки пористости и литологического состава пород по данным двухзондового нейтронного каротажа. Геология нефти и газа, 6, 26–31.
  7. Kahler, A. C., MacFarlane, R. E., Mosteller, R. D., et al. (2011). ENDF/B-VII.1 neutron cross section data testing with critical assembly benchmarks and reactor experiments. Nuclear Data Sheets, 112(12), 2997–3036.
  8. Ellis, D. V., Flaum, C., Galford, J. E., Scott, H. D. (1987, September). Effect of formation absorption on the thermal neutron porosity measurement. In: The SPE Annual Technical Conference and Exhibition, Dallas, Texas. Society of Petroleum Engineers.
  9. Oraby, M. (2022). Methodology and algorithm to correct the thermal neutron porosity for the effect of rare elements and rock minerals with high neutron absorption probability. Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 12(3), 547–554.
  10. Кантор, С. А., Кожевников, Д. А., Поляченко, А. Л., Шимелевич, Ю. С. (1985). Теория нейтронных методов исследования скважин. Москва: Недра.
  11. Кожевников, Д. А. (1982). Нейтронные характеристики горных пород и их использование в нефтегазопромысловой геологии. Москва: Недра.
  12. Wu, W., Tong, M.,Xiao, L.,Wang, J. (2013). Porosity sensitivity study of the compensated neutron logging tool. Journal of Petroleum Science and Engineering, 108, 10–13.
  13. Беляев, А. А., Богдан, В. А., Коровин, В. М. (2016). Применение счётчиков медленных нейтронов типа СНК в геофизической аппаратуре ПРКЛ-73. Научно-технический вестник «Каротажник», 5(263), 55–61.
  14. (2002). РД 153-39.0-072-01. Техническая инструкция по проведению геофизических исследований и работ приборами на кабеле в нефтяных и газовых скважинах. Москва: Министерство энергетики РФ.
  15. (1972). Гидрогеология СССР. Том XV. Башкирская АССР / под ред. Зубарова Е. А. Москва: Недра.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300883

E-mail: geokot@inbox.ru


D. Y. Çudinova, E. M. Maxnıtkin, Ş. X. Sultanov, Y. A. Kotenev

Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetin, Ufa, Rusiya

Orta Obyanı yataqların Yura və Təbaşir çöküntülərinin litoloji və paleontoloji xarakteristikası


Qərbi Sibirin neftli-qazlılıq dərəcəsi, əsasən, Yura və Təbaşir çöküntüləri ilə bağlıdır. Uzun illərdir ki, əsas neft hasilatı Orta Obyanı bölgənin payına düşür. Layda karbohidrogenlərin paylanmasına məhsuldar layların formalaşmasına kömək edən şərtlər və amillər xüsusi təsir edir ki, onların öyrənilməsi bu gün də oz aktuallığını qoruyub saxlayır. Məqələdə, kern materialının öyrənilməsi nəticəsində, Qərbi Sibirin mərkəzi hissəsi olan Surqut və Nijnevartovsk tağlarının üç əsas Təbaşir və Yura çöküntülərinin litoloji və paleontoloji xarakteristikası verilmişdir. Kernin öyrənilməsi nəticəsində əldə edilən məlumatlara əsasən, kəsilişin biogen komponentinin xarakteristikası ilə tədqiq olunan sahə daxilində əlamətlərin məcmusuna görə çöküntülərin əsas litotipləri müəyyən edilmişdir. Quyu kerninin öyrənilməsinin nəticəsilərinə əsasən seçilmiş dibli orqanizmlərin həyat fəaliyyətinin izlərinin ihnofasiyal təhlili aparılmışdır. Tekstura əlamətlərinin kompleks analizinə, struktur xüsusiyyətlərinə, həm də üzvi komponentin izlərinin öyrənilməsinə əsasən çöküntülərin fasial mənsubiyyəti müəyyən edilmişdir. Məhsuldar çöküntülərin sedimentoloji və paleontoloji komponentlərinin kompleks şəkildə öyrənilməsi çöküntüyığılma şəraitini müəyyən etməyə imkan vermişdir: çöküntülərin əmələ gəlməsi iki dinamik şəraitdə – litoral və sublitoral zonalarda baş verir.

Açar sözlər: kern; fasiya; ihnofasiya; bioturbasiya; çöküntüyığılma şəraiti; həyat fəaliyyətinin izləri; Yura çöküntüləri; Təbaşir çöküntüləri.

Qərbi Sibirin neftli-qazlılıq dərəcəsi, əsasən, Yura və Təbaşir çöküntüləri ilə bağlıdır. Uzun illərdir ki, əsas neft hasilatı Orta Obyanı bölgənin payına düşür. Layda karbohidrogenlərin paylanmasına məhsuldar layların formalaşmasına kömək edən şərtlər və amillər xüsusi təsir edir ki, onların öyrənilməsi bu gün də oz aktuallığını qoruyub saxlayır. Məqələdə, kern materialının öyrənilməsi nəticəsində, Qərbi Sibirin mərkəzi hissəsi olan Surqut və Nijnevartovsk tağlarının üç əsas Təbaşir və Yura çöküntülərinin litoloji və paleontoloji xarakteristikası verilmişdir. Kernin öyrənilməsi nəticəsində əldə edilən məlumatlara əsasən, kəsilişin biogen komponentinin xarakteristikası ilə tədqiq olunan sahə daxilində əlamətlərin məcmusuna görə çöküntülərin əsas litotipləri müəyyən edilmişdir. Quyu kerninin öyrənilməsinin nəticəsilərinə əsasən seçilmiş dibli orqanizmlərin həyat fəaliyyətinin izlərinin ihnofasiyal təhlili aparılmışdır. Tekstura əlamətlərinin kompleks analizinə, struktur xüsusiyyətlərinə, həm də üzvi komponentin izlərinin öyrənilməsinə əsasən çöküntülərin fasial mənsubiyyəti müəyyən edilmişdir. Məhsuldar çöküntülərin sedimentoloji və paleontoloji komponentlərinin kompleks şəkildə öyrənilməsi çöküntüyığılma şəraitini müəyyən etməyə imkan vermişdir: çöküntülərin əmələ gəlməsi iki dinamik şəraitdə – litoral və sublitoral zonalarda baş verir.

Açar sözlər: kern; fasiya; ihnofasiya; bioturbasiya; çöküntüyığılma şəraiti; həyat fəaliyyətinin izləri; Yura çöküntüləri; Təbaşir çöküntüləri.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Чудинова, Д. Ю., Минниахметова, Р. М. (2022). Характеристика геологического разреза Среднего Приобья Западной Сибири. Вестник Евразийской науки, 14(3), 54SAVN
  2. Конторович, А. Э., Ершов, С. В., Казаненков, В. А. и др. (2014). Палеогеография Западно-Сибирского осадочного бассейна в меловом периоде. Геология и геофизика, 55(5-6), 745-776.
  3. Арефьев, С. В., Шестаков, Д. А., Чудинова, Д. Ю. и др. (2022). Реконструкция условий осадконакопления и уточнение геологической модели нижнемеловых отложений месторождения северной части Сургутского свода. Геология, геофизика и разработка нефтяных и газовых месторождений, 1(361), 28-38.
  4. Арефьев, С. В., Чудинова, Д. Ю., Котенёв, Ю. А. и др. (2022). Реконструкция условий формирования васюганской свиты на основе использования комплекса гранулометрического анализа терригенных отложений. Нефть. Газ. Новации, 3(256), 32-36.
  5. Чудинова, Д. Ю., Махныткин, Е. М., Шабрин, Н. В. и др. (2021). Уточнение геологической модели продуктивных отложений васюганской свиты на основе изучения условий их формирования. Нефть. Газ. Новации, 9(250), 13-17.
  6. Urakov, D. S., Rahman, S. S., Tyson, S., et al. (2021). Conceptualizing a dual porosity occurrence in sandstones by utilizing various laboratory methods. SOCAR Proceedings, 2, 8-16.
  7. Рединг, Х. (1990). Обстановки осадконакопления и фации. Москва: Мир.
  8. Ян, П. А. (2003). Ихнофации в разрезе васюганского сиквенса (по материалам Тюменской СГ-6). Литосфера, 1, 54-63.
  9. Ян, П. А., Вакуленко, Л. Г. (2011). Смена состава ихнофоссилий в келловей-оксфордских отложениях Западно-Сибирского бассейна как отражение цикличности седиментогенеза. Геология и геофизика, 52(10), 1517-1537.
  10. Frey, R. W., Seilacher, A. (1980). Uniformity in marine invertebrate ichnology. Lethaia, 13, 183 -207.
  11. Frey, R. W., Pemberton, S. G. (1985). Biogenic structures in outcrops and cores. I. Approaches to ichnology. Bulletin of Canadian Petroleum Geology, 33, 72-115.
  12. Frey, R. W., Wheatcroft, R. A. (1989). Organism-substrate relations and their impact on sedimentary petrology. Journal of Geological Education, 37, 261-279.
  13. Bromley, R. G. (1990). Trace fossils, biology and taphonomy. Special Topics in Paleontology 3. London: Unwin Hyman.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300884

E-mail: miracle77@mail.ru


V. A. Qrişenko1,2, V. Ş. Muxametşin1, L. S. Kuleşova1, M. S. Alekseyev2, A. R. Qaripov2, L. Z. Samiqullina1

1Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya; 2«RN-BaşNİPİneft» MMC, Ufa, Rusiya

Qalıq neft ehtiyatlarının çıxarılması üsulu kimi yetkin yataqlarda kütləvi qazıma işlərinin bərpası


Məqalədə işlənmənin son mərhələsində olan iri neft yataqlarından birində istismar obyektinin ehtiyatlarının çıxarılması effektivliyinin artırılması məsələləri işıqlandırılmışdır. Obyektlərin birinin timsalında ehtiyatların gələcəkdə çıxarılması üçün optimal strategiyanın müəyyənləşdirməsinə imkan verən işlənmənin təhlilinə metodoloji yanaşma nəzərdən keçirilmiş, ardınca geoloji və texniki tədbirlərin uğurla həyata keçirilməsi ilə yanaşmanın effektivliyi təsdiqlənmişdir. Kipləşdirici yan horizontal lülələrin həyata keçirilməsinin nəticələrinə əsasən, sulaşmanın artması ilə əlaqədar qazlift istismar üsulunun faydali iş əmsalinın aşağı düşməsi zamanı fondun tarixi istismardan çıxarılması ilə bağlı quyuararası fəzada qalıq ehtiyatların lokalizasiyası haqqında fərziyyə təsdiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, baxılan şəraitlər üçün quyu şəbəkəsinin sıxlığı və layın məsaməli həcminin dəfələrlə yuyulması ehtiyatların çıxarılma effektivliyinə birbaşa təsir göstərir. İlk qazma nəticələri analiz kompleksinin kifayət qədər proqnoz qabiliyyətli olmasını təsdiqləmiş və əsas quyu şəbəkəsi 40 il bundan əvvəl həyata keçirilmiş, ehtiyatlarının 85%-dən çoxunun çıxarıldığı obyektdə kütləvi qazma proqramını bərpa etməyə imkan vermişdir.

Açar sözlər: yetkin yataqlar; neft yataqlarının işlənməsi; ehtiyatların çıxarılması; işlənmə sistemi.

Məqalədə işlənmənin son mərhələsində olan iri neft yataqlarından birində istismar obyektinin ehtiyatlarının çıxarılması effektivliyinin artırılması məsələləri işıqlandırılmışdır. Obyektlərin birinin timsalında ehtiyatların gələcəkdə çıxarılması üçün optimal strategiyanın müəyyənləşdirməsinə imkan verən işlənmənin təhlilinə metodoloji yanaşma nəzərdən keçirilmiş, ardınca geoloji və texniki tədbirlərin uğurla həyata keçirilməsi ilə yanaşmanın effektivliyi təsdiqlənmişdir. Kipləşdirici yan horizontal lülələrin həyata keçirilməsinin nəticələrinə əsasən, sulaşmanın artması ilə əlaqədar qazlift istismar üsulunun faydali iş əmsalinın aşağı düşməsi zamanı fondun tarixi istismardan çıxarılması ilə bağlı quyuararası fəzada qalıq ehtiyatların lokalizasiyası haqqında fərziyyə təsdiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, baxılan şəraitlər üçün quyu şəbəkəsinin sıxlığı və layın məsaməli həcminin dəfələrlə yuyulması ehtiyatların çıxarılma effektivliyinə birbaşa təsir göstərir. İlk qazma nəticələri analiz kompleksinin kifayət qədər proqnoz qabiliyyətli olmasını təsdiqləmiş və əsas quyu şəbəkəsi 40 il bundan əvvəl həyata keçirilmiş, ehtiyatlarının 85%-dən çoxunun çıxarıldığı obyektdə kütləvi qazma proqramını bərpa etməyə imkan vermişdir.

Açar sözlər: yetkin yataqlar; neft yataqlarının işlənməsi; ehtiyatların çıxarılması; işlənmə sistemi.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Муслимов, Р. Х. (2016). Новая стратегия освоения нефтяных месторождений в современной России – оптимизация добычи и максимизация КИН. Нефть. Газ. Новации, 4, 8-17.
  2. Конторович, А. Э., Эдер, Л. В. (2020). Новая парадигма стратегии развития сырьевой базы нефтедобывающей промышленности Российской Федерации. Минеральные ресурсы России. Экономика и управление, 5, 8–17.
  3. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Обоснование необходимости учета интерференции между скважинами при разряжении сетки скважин на пашийском горизонте Бавлинского месторождения. SOCAR Proceedings, SI1, 77-87.
  4. Ибатуллин, Р. Р., Гаффаров, Ш. К., Хисаметдинов, М. Р., Минихаиров, Л. И. (2022). Обзор мировых проектов полимерных методов увеличения нефтеотдачи. Нефтяное хозяйство, 7, 32–37.
  5. Якупов, Р. Ф., Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Трофимов, В. Е. (2019). Оптимизация выработки запасов из водонефтяных зон горизонта D3ps Шкаповского нефтяного месторождения с помощью горизонтальных скважин. Георесурсы, 21(3), 55-61.
  6. Арефьев, С. В., Соколов, И. С., Павлов, М. С. и др. (2022). Опыт применения горизонтальных скважин с многостадийным гидроразрывом в условиях низкопроницаемого нефтяного пласта. Нефтяное хозяйство, 9, 90-95.
  7. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  8. Велиев, Э. Ф., Аскеров, В. М., Алиев, А. А. (2022). Методы увеличения нефтеотдачи пластов высоковязкой нефти основанные на внутрипластовой модификации ее физико-химических свойств. SOCAR Proceedings, SI2, 144-152.
  9. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  10. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30.
  11. Рзаева, С. Дж. (2021). Использование биологически активных рагентов в методах интенсификации добычи нефти. Scientific Petroleum, 1, 31-36.
  12. Велиев, Э.Ф. (2021). Применение смягченной воды для улучшения эффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  13. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  14. Мирошниченко, А. В., Сергейчев, А. В., Коротовских, В. А. и др. (2022). Инновационные технологии разработки низкопроницаемых коллекторов в ПАО «НК «Роснефть». Нефтяное хозяйство, 10, 105–109.
  15. Грищенко, В. А., Гареев, Р. Р., Циклис, И. М. и др. (2021). Расширение круга льготируемых объектов, содержащих трудноизвлекаемые запасы нефти. SOCAR Proceedings, SI2, 8-18.
  16. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  17. Пятибратов, П. В., Заммам Мажед. (2022). Оптимизация заводнения на основе метода линий тока и решения задачи линейного программирования. SOCAR Proceedings, SI2, 153-163.
  18. Yakupov, R. F., Mukhametshin, V. Sh., Tyncherov, K. T. (2018). Filtration model of oil coning in a bottom water-drive reservoir. Periodico Tche Quimica, 15(30), 725-733.
  19. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71-79.
  20. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2021). Colloidal dispersion gels for in-depth permeability modification. Modern Physics Letters B35(1), 2150038.
  21. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2020). Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  22. Мухаметшин, В. В. (2021). Повышение эффективности управления разработкой залежей Западно-Сибирской нефтегазоносной провинции на основе дифференциации и группирования. Геология и геофизика, 62(12), 1672–1685.
  23. Сулейманов, Б. А., Исмайлов, Ф. С., Велиев, Э. Ф., Дышин, О. А. (2013). О влиянии наночастиц на прочность полимерных гелей, применяемых в нефтедобыче. SOCAR Proceedings, 2, 24-28.
  24. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Dyshin, O. A. (2015). Effect of nanoparticles on the compressive strength of polymer gels used for enhanced oil recovery (EOR). Petroleum Science and Technology33(10), 1133 – 1140.
  25. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107–116.
  26. Грищенко, В. А., Пожиткова, С. С., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Прогноз обводненности после оптимизации глубинно-насосного оборудования на основе характеристик вытеснения. SOCAR Proceedings, SI2, 143-151.
  27. Хузин, Р. Р., Бахтизин, Р. Н., Андреев, В. Е. и др. (2021). Интенсификация добычи нефти методом гидравлического сжатия пласта. SOCAR Proceedings, SI1, 98-108.
  28. Мухаметшин, В. В., Андреев, В. Е., Дубинский, Г. С. и др. (2016). Использование принципов системного геолого-технологического прогнозирования при обосновании методов воздействия на пласт. SOCAR Proceedings, 3, 46–51.
  29. Суходанова, С. С., Халиуллин, Ф. Ф., Шакиров, М. А. и др. (2022). Анализ эффективности выработки запасов объекта разработки при верхнеуровневой оценке показателей добычи нефти. Нефтяное хозяйство, 12, 30–33.
  30. Рабаев, Р. У., Чибисов, А. В., Котенев, А. Ю. и др. (2021). Математическое моделирование растворения карбонатных коллекторов и прогнозирование эффективности регулируемой солянокислотного воздействия. SOCAR Proceedings, 2, 40-46.
  31. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. (2021). Дифференциация и группирование сложнопостроенных залежей нефти в карбонатных коллекторах в решении задач управления разработкой. SOCAR Proceedings, SI1, 88-97.
  32. Рогачев, М. К., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Повышение эффективности использования ресурсной базы жидких углеводородов в юрских отложениях Западной Сибири. Записки Горного института, 240, 711-715.
  33. Мухаметшин, В. В. (2018). Обоснование трендов повышения степени выработки запасов нефти нижнемеловых отложений Западной Сибири на основе идентификации объектов. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 329(5), 117–124.
  34. Suleimanov, B. A.,  Ismailov, F. S., Dyshin, O. A., Veliyev, E. F. (2016). Selection methodology for screening evaluation of EOR methods. Petroleum Science and Technology, 34(10), 961-970.
  35. Кудряшов, С. И., Хасанов, М. М., Краснов, В. А. и др. (2007). Шаблоны применения технологий – эффективный способ систематизации знаний. Нефтяное хозяйство, 11, 7-9.
  36. Дмитриевский, А. Н. (2017). Ресурсно-инновационная стратегия развития экономики России. Нефтяное хозяйство, 5, 6-7.
  37. Муслимов, Р. Х. (2005). Современные методы повышения нефтеизвлечения: проектирование, оптимизация и оценка эффективности. Казань: ФЭН.
  38. Алиев, Е. М., Рамазанова, P. A., Поладов, А. Р. (1986). К определению производительности установки периодического газлифта. Азербайджанское нефтяное хозяйство, 1, 32–34.
  39. Белов, И. Г. (1975). Теория и практика периодического газлифта. Москва: Недра
  40. Крейг, Ф. Ф. (1974). Разработка нефтяных месторождений при заводнении. Москва: Недра.
  41. Крылов, А. П., Глоговский, М. М., Мирчинк, М. Ф. и др. (2004). Научные основы разработки нефтяных месторождений. Москва-Ижевск: ИКИ.
  42. Абызбаев, И. И., Леви, Б. П. (1979). Повышение эффективности разработки водонефтяных зон нефтяных месторождений платформенного типа. Москва: ВНИИОЭНГ.
  43. Larue, D. K., Yue, Y. (2003). How stratigraphy influences oil recovery: a comparative reservoir database study. The Leading Edge, 22(4), 332-339.
  44. Мухаметшин, В. Ш. (1989). Зависимость нефтеизвлечения от плотности сетки скважин при разработке низкопродуктивных карбонатных залежей. Нефтяное хозяйство, 12, 26–29.
  45. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н., Шешдиров, Р. И. (2021). Определение объемного коэффициента сетки скважин для оценки конечного коэффициента нефтеизвлечения при разработке залежей нефти горизонтальными скважинами. SOCAR Proceedings, 2, 47-53.
  46. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Обоснование систем заводнения низкопродуктивных залежей нефти в условиях ограниченного объема информации. SOCAR Procеedings, 2, 16–22.
  47. Грищенко, В. А., Циклис, И. М., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Методические подходы к повышению эффективности системы заводнения на поздней стадии разработки. SOCAR Proceedings, SI2, 161-171.
  48. Shen, R., Lei, X., Guo, H. K., et al. (2017). The influence of pore structure on water flow in rocks from the Beibu Gulf oil field in China. SOCAR Proceedings, 3, 32–38.
  49. Якупов, Р. Ф., Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2021). Использование гидродинамической модели при создании обратного конуса нефти в условиях водонефтяных зон. SOCAR Proceedings, 2, 54-61.
  50. Грищенко, В. А., Рабаев, Р. У., Асылгареев, И. Н. и др. (2021). Методический подход к определению оптимальных геолого-технологических характеристик при планировании ГРП на многопластовых объектах. SOCAR Proceedings, SI2, 182-191.
  51. Ахметов, Р. Т., Маляренко, А. М., Кулешова, Л. С. и др . (2021). Количественная оценка гидравлической извилистости коллекторов нефти и газа Западной Сибири на основе капилляриметрических исследований. SOCAR Proceedings, 2, 77-84.
  52. Кривова, Н. Р., Решетникова, Д. С., Федорова, К. В., Колесник, С. В. (2015). Повышение эффективности разработки низкопроницаемых коллекторов месторождений Западной Сибири системой горизонтальных скважин. Геология, геофизика и разработка нефтяных и газовых месторождений, 5, 52-57.
  53. Фомкин, А. В., Фурсов, А. Я., Щербина, В. В. (2017). Оценка эффективности разных техно­логий интенсификации разработки многопластовых и резко неоднородных объектов. Нефтяное хозяйство, 6, 104–108.
  54. Ферстер, Э., Ренц, Б. (1983). Методы корреляционного и регрессивного анализа. Москва: Финансы и статистика.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300885

E-mail: vsh@of.ugntu.ru


A. R. Deryayev

«Türkmənqaz» DK, Təbii Qaz ETİ, Aşqabad, Türkmənistan

Maili istiqamətli istismar-qiymətləndirmə quyusu üçün qazma məhlulunun seçimi


Məqalənin məqsədi Xəzər akvatoriyasının sahil zonalarındakı Qərbi Çeleken yatağının 707 nömrəli maili istiqamətli istismar-qiymətləndirmə quyusu üçün uğurlu qazıma məqsədilə qazma məhlulu seçiminin layihələndirməsini nəzərdən keçirməkdir. Qazma məhlulları reqlamentinin layihələndirilməsi və işlənməsi üçün əvvəllər qazılmış quyuların materiallarından və neftqazçıxarma sənayesində təhlükəsizlik qaydalarından istifadə edilmiş, eləcə də karbohidrogen əsaslı məhlulun hazırlanması üzrə xarici şirkətlərin təcrübəsi tətbiq edilmişdir. Təqdim olunan elmi işdən maili-istiqamətli quyuların qazılmasında qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsi və həddən artıq mürəkkəb dağ-geoloji şərtlərində anomal yüksək lay təzyiqləri zamanı qazma məhlullarının reqlamentinin tərtib edilməsi üçün istifadə edilə bilər.

Açar sözlər: özlülük; statik sürüşmə gərginliyi (SSG); gil qabığı; hidravlik yarılma; udulma; tutulma; məsamə təzyiqi; dağ təzyiqi. 

Məqalənin məqsədi Xəzər akvatoriyasının sahil zonalarındakı Qərbi Çeleken yatağının 707 nömrəli maili istiqamətli istismar-qiymətləndirmə quyusu üçün uğurlu qazıma məqsədilə qazma məhlulu seçiminin layihələndirməsini nəzərdən keçirməkdir. Qazma məhlulları reqlamentinin layihələndirilməsi və işlənməsi üçün əvvəllər qazılmış quyuların materiallarından və neftqazçıxarma sənayesində təhlükəsizlik qaydalarından istifadə edilmiş, eləcə də karbohidrogen əsaslı məhlulun hazırlanması üzrə xarici şirkətlərin təcrübəsi tətbiq edilmişdir. Təqdim olunan elmi işdən maili-istiqamətli quyuların qazılmasında qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsi və həddən artıq mürəkkəb dağ-geoloji şərtlərində anomal yüksək lay təzyiqləri zamanı qazma məhlullarının reqlamentinin tərtib edilməsi üçün istifadə edilə bilər.

Açar sözlər: özlülük; statik sürüşmə gərginliyi (SSG); gil qabığı; hidravlik yarılma; udulma; tutulma; məsamə təzyiqi; dağ təzyiqi. 

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Гауф, В. А. (1998). Программа по буровым растворам для бурения вторых стволов и вскрытие продуктивного пласта Федоровского УПНПиКРС. Волгоград: ОАО «Сургутнефтегаз».
  2. Мирзаджан-заде, А. Х., Сидоров, Н. А., Ширин-Заде, С. А. (1976). Анализ и проектирование показателей бурения скважин, Москва: Недра.
  3. Мирзаджан-заде, А. Х., Ширин-Заде, С. А. (1986). Повышение эффективности и качества бурения глубоких скважин» Москва: Недра.
  4. Сулейманов, Б. А., Велиев, Э. Ф., Шовгенов, А. Д. (2022). Теоретические и практические основы цементирования скважин. Москва-Ижевск: ИКИ.
  5. Хузина, Л. Б., Шайхутдинова, А. Ф., Кязимов, Э. А. (2023). К вопросу исследования вибрационного устройства для предупреждения прихватов при строительстве нефтяных и газовых скважин. Scientific Petroleum, 1, 32-42.
  6. Ратов, Б. Т., Бондаренко, Н. А., Мечник, В. А. и др. (2022). Исследование структуры и прочностных свойств буровой вставки WC–Co с различным содержанием CrB2, спеченной вакуумным горячем прессованием. SOCAR Proceedings, 1, 37-46.
  7. Чижов, А. П., Мухаметшин, В. В., Андреев, В. Е. и др. (2022). Геомеханические аспекты совершенствования бурения скважин в сложных горнотехнических условиях. SOCAR Proceedings, SP1, 1-8.
  8. Рачкевыч, Р. В., Чудык, И. И., Рачкевыч, И. А., Аль-Танакчи Ахмед. (2022). Анализ напряженно-деформированного состояния участка бурильной колонны в интервале скважины с каверной. SOCAR Proceedings, SP2, 1-8.
  9. Деряев, А. Р. (2022). Разработка конструкции скважин для многопластовых месторождений с целью одновременной раздельной эксплуатации одной скважиной. SOCAR Proceedings, 1, 94-102.
  10. Деряев, А. Р., Гулатаров, Х., Эседулаев, Р., Аманов, (2020). Технология бурения наклонно-направленных и горизонтальных скважин и их расчеты для проектирования. Монография. Aшгабат: Ылым.
  11. Левик, Н. П., Пеньков, А. И. (1985). Эффективность применения алюмокалиевых растворов при разбуривании неустойчивых глинистых отложений. Нефтяная промышленность. Серия «Нефтегазовая геология, геофизика и бурение», 7.
  12. Леонов, В. А. (2001). Способ адаптивной оптимизации пластового давления. Новейшие методы увеличения нефтеотдачи пластов – теория и практика их применения. Тезисы докладов VIII Международной специализированной выставки «Нефть, газ. Нефтехимия». Казань.
  13. Деряев, А. Р. (2021). Рекомендации по использованию буровых растворов для успешного ведения буровых работ на месторождении Северный Готурдепе. Актуальные исследования, 51(78), 14–22.
  14. Леонов, В. А., Донков, П. В., Суслов, А. А. (2002). Разукрупнение объектов разработки как средство адаптации гидродинамических моделей. Технологический форум SIS GeoQuest. Сочи.
  15. Леонов, В. А., Донков, П. В., Войтов, О. В., Сорокин, А. В. (2003). Воздействие на группу пластов одной сеткой скважин при разработке новых объектов. Материалы ХII Европейского симпозиума повышения нефтеотдачи пластов «Нефть, газ. Нефтехимия — 2003». Казань.
  16. Лушпеева, О. А., Проводников, Г. Б., Кесева, Н. Т., Корикова, Л. В. (2001). Разработка и исследование рецептур буровых растворов для бурения боковых стволов. Сборник научных трудов «Вопросы геологии, бурения и разработки нефтяных и газонефтяных месторождений Сургутского региона». Выпуск Екатеринбург.
  17. Гулатаров, Х., Деряев, А. Р., Эседулаев, Р. Э. (2019). Особенности технологии бурения горизонтальных скважин способом электробурения. Монография. Ашгабат: Наука.
  18. Рязанов, Я. А. (2005). Энциклопедия по буровым растворам. Оренбург: Летопись.
  19. Шипилин, А. Г., Васильев, Ю. С, Семенец, В. И. (1992). Техника и техногия бурения горизонтальных скважин за рубежом. Москва: Нефтяное хозяйство.
  20. Деряев, А. Р. (2012). Опыт бурения скважин с горизонтальным окончание ствола Западном Туркменистане. Сборник статей института «Небитгазылмытаслама». Выпуск 2(29). Ашгабат: Туркмениская Государственная служба печати.
  21. Infotek Group (1989). Internal Baker Hughes study.
  22. Kelly, J. L. Jr., (1990). Forecasting the life of rock-bit journal bearings. SPE Drilling & Completion, 5(02), 165-70.
  23. Slayton, M. (1990). Horizontal efforts to test new methods of marginal wells. The Land Rig Newsletter, 3.
  24. Spears and Associates Inc. (1990). The worldwide horizontal well market 1989- 1995. Baker Hughes Inc. Commissioned Study.
  25. Stewart, O. D., Williamson, D. R. (1988, May). Horizontal drilling aspects of the helder field redevelopment. In: 20th annual Offshore Technology Conference, Houston.
  26. Wilkirson, P., Smith, J. H., Stagg, Т. О., Walters, D. A. (1988). Horizontal drilling techniques at Prudhoe Bay, Alaska. Journal of Petroleum Technology, 40(11), 1445-1451.

 

Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300886

E-mail: annagulyderyayew@gmail.com


A. X. Şaxverdiyev1, S. V. Arefyev2

1S. Ordjonikidze adına Rusiya Dövlət Geoloji Kəşfiyyat Universiteti, Moskva, Rusiya; 2İSC Lukoil, Moskva, Rusiya

Sulaşdırma zamanı neftin su ilə sıxışdırılma frontunun qeyri-sabitliyi şəraitində suyun keçməsinin proqnozu


Sulaşdırma texnologiyalarının qeyri-stasionar modifikasiyaları, bir qayda olaraq, lay təzyiqinin saxlanmasının əsas metodu kimi, həmçinin karbohidrogen yataqlarının işlənməsində layların neft hasilatının artırılması kimi istifadə olunur. Ənənəvi yanaşmanın çatışmazlıqları və qüsurları hətta geoloji-hidrodinamik riyazi modelləşdirmənin və onun kəsikli modifikasiyalarının, o cümlədən proksi modellərin, sintetik modellərin və digər sadələşdirilmiş versiyaların geniş tətbiqindən sonra da qalır. Bu mərhələdə sulaşdırma texnologiyasının tam unifikasiyasına nail olmaq mümkün olmamışdır, belə ki, Bakley-Leverett tərəfindən yaradılan ikifazalı axının süzülmə nəzəriyyəsi sıxışdırma frontunun qeyri-sabitliyinin təsirini və onun sıçrayışlı dəyişikliyə və üçqat su ilə doymaya səbəb olan neqativ nəticələrini nəzərə almağa imkan vermir. Təqdim olunan tədqiqatda bu problemin həllinə qayıtmağa cəhd edilmiş və neftin su ilə sıxışdırılma frontunun qeyri-sabitliyinin nəticələri nəzərə alınaraq neft yataqlarının qeyri-stasionar sulaşdırması texnologiyasının monitorinqi və optimallaşdırılması üçün alternativ konsepsiya təklif edilmişdir.

Açar sözlər: sulaşdırma; su ilə doyma; sıxışdırma frontunun qeyri-sabitliyi; optimallaşdırma; fəlakət nəzəriyyəsi; faza müstəvisi.

Sulaşdırma texnologiyalarının qeyri-stasionar modifikasiyaları, bir qayda olaraq, lay təzyiqinin saxlanmasının əsas metodu kimi, həmçinin karbohidrogen yataqlarının işlənməsində layların neft hasilatının artırılması kimi istifadə olunur. Ənənəvi yanaşmanın çatışmazlıqları və qüsurları hətta geoloji-hidrodinamik riyazi modelləşdirmənin və onun kəsikli modifikasiyalarının, o cümlədən proksi modellərin, sintetik modellərin və digər sadələşdirilmiş versiyaların geniş tətbiqindən sonra da qalır. Bu mərhələdə sulaşdırma texnologiyasının tam unifikasiyasına nail olmaq mümkün olmamışdır, belə ki, Bakley-Leverett tərəfindən yaradılan ikifazalı axının süzülmə nəzəriyyəsi sıxışdırma frontunun qeyri-sabitliyinin təsirini və onun sıçrayışlı dəyişikliyə və üçqat su ilə doymaya səbəb olan neqativ nəticələrini nəzərə almağa imkan vermir. Təqdim olunan tədqiqatda bu problemin həllinə qayıtmağa cəhd edilmiş və neftin su ilə sıxışdırılma frontunun qeyri-sabitliyinin nəticələri nəzərə alınaraq neft yataqlarının qeyri-stasionar sulaşdırması texnologiyasının monitorinqi və optimallaşdırılması üçün alternativ konsepsiya təklif edilmişdir.

Açar sözlər: sulaşdırma; su ilə doyma; sıxışdırma frontunun qeyri-sabitliyi; optimallaşdırma; fəlakət nəzəriyyəsi; faza müstəvisi.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Buckley, S. E., Leverett, M. C. (1942, December). Mechanism of fluid displacement in sands. SPE-942107-G. Transactions of the AIME, 146(01), 107-116.
  2. Крейг, Ф. Ф. (1974). Разработка нефтяных месторождений при заводнении. Москва: Недра.
  3. Дейк, Л. П. (2008). Практический инжиниринг резервуаров. Москва-Ижевск: ИКИ.
  4. Чарный, И. А. (1963). Подземная гидрогазодинамика. Москва: Гостоптехиздат.
  5. Нигматуллин, Р. И. (1987). Динамика многофазных сред. Москва: Наука.
  6. Азиз, Х., Сеттари, Э. (2004). Математическое моделирование пластовых систем. Москва-Ижевск: ИКИ.
  7. Duan, Y., Lu, T., Wei, , et al. (2015). Buckley-Leverett analysis for transient two-phase flow in fractal porous medium. CMES, 109-110(6), 481-504.
  8. Родыгин, С. И. (2012). Динамика обводнённости нефтенасыщенного образца в условиях волн давления. Численное моделирование. Георесурсы, 1(43), 31-34.
  9. Закиров, Т. Р., Храмченков, М. Г. (2020). Моделирование двухфазных течений жидкостей в пористой среде в режиме доминирования капиллярных сил. Георесурсы, 22(2), 4-12.
  10. Арнольд, В. И. (1990). Теория катастроф. Москва: Наука.
  11. Shakhverdiev, A. Kh., Shestopalov, Y. (2021). Qualitative theory of two-dimensional polynomial dynamical systems. Symmetry, 13(10), 1884.
  12. Шахвердиев, А. Х. (2017). Некоторые концептуальные аспекты системной оптимизации разработки нефтяных месторождений. Нефтяное хозяйство, 2, 58-63.
  13. Шахвердиев, А. Х., Арефьев, С. В. (2021). Концепция мониторинга и оптимизации процесса заводнения нефтяных пластов при неустойчивости фронта вытеснения. Нефтяное хозяйство, 11, 104–109.
  14. Мирзаджанзаде, А. Х., Шахвердиев, А. Х. (1997). Динамические процессы в нефтегазодобыче. Москва: Наука.
  15. Шахвердиев, А. Х. (2014). Еще раз о нефтеотдаче. Нефтяное хозяйство1, 44–48.
  16. Шахвердиев, А. Х. (2019). Системная оптимизация нестационарного заводнения с целью повышения нефтеотдачи пластов. Нефтяное хозяйство, 1, 44-50.
  17. Шахвердиев, А. Х., Арефьев, С. В., Давыдов, А. В. (2022). Проблемы трансформации запасов углеводородного сырья в нерентабельную техногенную категорию трудноизвлекаемых. Нефтяное хозяйство, 4, 38–43.
  18. Shakhverdiev, A. Kh., Shestopalov, Yu. V. (2019). Qualitative analysis of quadratic polynomial dynamical systems associated with the modeling and monitoring of oil fields. Lobachevskii Journal of Mathematics, 40(10), 1691-1706.
  19. Шахвердиев, А. Х., Шестопалов, Ю. В., Мандрик, И. Э., Арефьев, С. В. (2019). Альтернативная концепция мониторинга и оптимизации заводнения нефтяных пластов в условиях неустойчивости фронта вытеснения. Нефтяное хозяйство, 12, 118-123.
  20. Шахвердиев, А. Х., Шестопалов, Ю. В., Мандрик, И. Э., Денисов, А. В. (2020, август). Новая концепция мониторинга и оптимизации заводнения нефтяных залежей в условиях неустойчивости фронта вытеснения. Материалы 7-ой международной конференции по контролю и оптимизации с промышленным применением. COIA, Баку, Азербайджан.
  21. Дроздов, А. Н., Горелкина, Е. И. (2022). Исследования характеристик эжектора для системы закачки водогазовых смесей в пласт. SOCAR Proceedings, SI2, 25-32.
  22. Сулейманов, Б. А., Фейзуллаев, Х. А. (2023). Моделирование изоляции водопритоков при разработке слоисто-неоднородных нефтяных пластов. SOCAR Proceeding, 1, 43-50.
  23. Сулейманов, Б. А., Исмаилов, Ф. С., Дышин, О. А., Гусейнова, Н. И. (2012). Мультифрактальный анализ состояния разработки нефтяного месторождения. SOCAR Proceeding, 2, 20-28.
  24. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  25. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  26. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Vishnyakov V. V. (2022). Nanocolloids for petroleum engineering: Fundamentals and practices. John Wiley & Sons.
  27. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30.
  28. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшенияэффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  29. Дроздов, А. Н., Горелкина, Е. И. (2022). Разработка насосно-эжекторной системы для реализации водогазового воздействия на пласт с использованием попутного нефтяного газа из затрубных пространств добывающих скважин. Записки Горного института, 254, 191-201.
  30. Дроздов, А. Н., Горелкина, Е. И. (2022). Параметры эксплуатации насосно-эжекторной системы при водогазовом воздействии на Самодуровском месторождении. SOCAR Proceedings, SI2, 9–18.
  31. Князева, Н. А., Береговой, А. Н., Хисаметдинов, М. Р. и др. (2022). Подготовка к внедрению ВГВ на месторождениях ПАО «Татнефть». SOCAR Proceedings, SI2, 19–27.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300887

E-mail: ah_shah@mail.ru


R. T. Axmetov, L. S. Kuleşova, R. V. Vafin, V. V. Muxametşin, Z. A. Qarifullina, L. B. Axmetyanova, R. A. Nasırova

Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya

Məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanma funksiyasının qurulması məqsədilə kapilyar tədqiqat nəticələrinin rəqəmsal işlənməsi və interpretasiyası


Lay-kollektorunun məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması əsasən mütləq və faza keçiriciliyi, həmçinin məhsuldar layın qalıq neft doyumluluğu kimi süzülmə parametrlərini müəyyənləşdirir. Məqələdə kollektorun məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması funksiyasının qrafikinin əldə edilməsi məqsədilə kapilyar tədqiqat məlumatlarının rəqəmsal işlənmə metodikası təqdim olunmuşdur. Bununla yanaşı kapilyar təzyiq əyrilərinin ümumiləşdirilmiş riyazi modelindən istifadə olunmuşdur. Ümumiləşdirilmiş model, məsamə kanallarının orta və kiçik ölçüləri sahəsində kapilyar əyrilərin approksimasiyasının dəqiqliyini artırmağa imkan verir. Bu baxımdan, təklif olunan rəqəmsal işlənmə metodikası, məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması funksiyasının qurulmasının dəqiqliyini və səmərəliliyini artırmağa imkan verir.

Açar sözlər: məsamə kanallar; paylanma sıxlığı; keçiricilik; neft doyumluğu; rəqəmsal işlənmə metodikası

Lay-kollektorunun məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması əsasən mütləq və faza keçiriciliyi, həmçinin məhsuldar layın qalıq neft doyumluluğu kimi süzülmə parametrlərini müəyyənləşdirir. Məqələdə kollektorun məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması funksiyasının qrafikinin əldə edilməsi məqsədilə kapilyar tədqiqat məlumatlarının rəqəmsal işlənmə metodikası təqdim olunmuşdur. Bununla yanaşı kapilyar təzyiq əyrilərinin ümumiləşdirilmiş riyazi modelindən istifadə olunmuşdur. Ümumiləşdirilmiş model, məsamə kanallarının orta və kiçik ölçüləri sahəsində kapilyar əyrilərin approksimasiyasının dəqiqliyini artırmağa imkan verir. Bu baxımdan, təklif olunan rəqəmsal işlənmə metodikası, məsamə kanallarının ölçülərinə görə paylanması funksiyasının qurulmasının dəqiqliyini və səmərəliliyini artırmağa imkan verir.

Açar sözlər: məsamə kanallar; paylanma sıxlığı; keçiricilik; neft doyumluğu; rəqəmsal işlənmə metodikası

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Муслимов, Р. Х. (2009). Особенности разведки и разработки нефтяных месторождений в условиях рыночной экономики. Казань: ФЭН.
  2. Минниханов, Р. Н., Маганов, Н. У., Хисамов, Р. С. (2016). О создании научных полигонов по изучению трудноизвлекаемых запасов нефти в Татарстане. Нефтяное хозяйство, 8, 60–63.
  3. Конторович, А. Э., Лившиц, В. Р., Бурштейн, Л. М., Курчиков, А. Р. (2021). Оценка начальных и прогнозных (перспективных и прогнозируемых) геологических и извлекаемых ресурсов нефти Западно-Сибирской нефтегазоносной провинции и их структуры. Геология и геофизика, 62(5), 711–726.
  4. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71–79.
  5. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  6. Suleimanov, B. A., Ismailov, F. S., Dyshin, O. A., Veliyev, E. F. (2016). Selection methodology for screening evaluation of EOR methods. Petroleum Science and Technology, 34(10), 961-970.
  7. Михайлов, Н. Н. (2011). Петрофизическое обеспечение новых технологий доизвлечения остаточной нефти из техногенно измененных залежей. Каротажник, 7(205), 126–137.
  8. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Управление заводнением залежей нефти в карбонатных коллекторах. SOCAR Proceedings, SI1, 38–44.
  9. Хисамиев, Т. Р., Баширов, И. Р., Мухаметшин, В. Ш. и др. (2021). Результаты оптимизации системы разработки и повышения эффективности выработки запасов карбонатных отложений турнейского яруса Четырманского месторождения. SOCAR Proceedings, SI2, 131–142.
  10. Лысенко, В. Д. (2009). Разработка нефтяных месторождений. Эффективные методы. Москва: Недра-Бизнесцентр.
  11. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  12. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  13. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Экспресс-оценка коэффициента извлечения нефти при разработке залежей в карбонатных коллекторах на естественных режимах. SOCAR Proceedings, SI1, 27–37.
  14. Гасумов, Э. Р., Гасумов, Р. А. (2020). Управление инновационными рисками при выполнении геолого-технических (технологических) мероприятий на нефтегазовых месторождениях. SOCAR Proceedings, 2, 8–16.
  15. Грищенко, В. А., Циклис, И. М., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р.Ф. (2021). Методические подходы к повышению эффективности системы заводнения на поздней стадии разработки. SOCAR Proceedings, SI2, 161–171.
  16. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Vishnyakov, V. V. (2022). Nanocolloids for petroleum engineering: Fundamentals and practices. John Wiley & Sons.
  17. Хабибрахманов, А. Г., Зарипов, А. Т., Хакимзянов, И. Н. и др. (2017). Оценка эффективности уплотнения сетки скважин на низкопроницаемых карбонатных коллекторах (на примере месторождений Республики Татарстан). Казань: Слово.
  18. Грищенко, В. А., Рабаев, Р. У., Асылгареев, И. Н. и др. (2021). Методический подход к определению оптимальных геолого-технологических характеристик при планировании ГРП на многопластовых объектах. SOCAR Proceedings, SI2, 182-191.
  19. Rzayeva, S. J. (2020). Selective insulation of water flows in a well based on the use of production waste. SOCAR Procеedings, 3, 118–125.
  20. Suleimanov, B. A. , Veliyev, E. F. , Naghiyeva, N. V. (2020) Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  21. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н., Шешдиров, Р. И. (2021). Определение объемного коэффициента сетки скважин для оценки конечного коэффициента нефтеизвлечения при разработке залежей нефти горизонтальными скважинами. SOCAR Proceedings, 2, 47–53.
  22. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F. , Naghiyeva, N. V. (2021) Colloidal dispersion gels for in-depth permeability modification. Modern Physics Letters B35(1), 2150038.
  23. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшения эффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  24. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. (2021). Дифференциация и группирование сложнопостроенных залежей нефти в карбонатных коллекторах в решении задач управления разработкой. SOCAR Proceedings, SI1, 88–97.
  25. Shen R., Lei, X., Guo, H. K., et al. (2017). The influence of pore structure on water flow in rocks from the Beibu Gulf oil field in China. SOCAR Proceedings, 3, 32–38.
  26. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Обоснование необходимости учета интерференции между скважинами при разряжении сетки скважин на пашийском горизонте Бавлинского месторождения. SOCAR Proceedings, SI1, 77–87.
  27. Brooks, R. H., Corey, A. T. (1964). Hydraulic properties of porous media. Vol. 3. Hydrology. Colorado State University.
  28. Adams, S. J., Van den Oord, R. J. (1993). Capillary pressure and saturation-height functions. Report EP 93-0001, SIPM BV.
  29. Grishchenko, V. A., Mukhametshin, V. Sh., Rabaev, R. U. (2022) Geological structure features of carbonate formations and their impact on the efficiency of developing hydrocarbon deposits. Energies, 15(23), 9002.
  30. Bakker, G. G., Lippincott, R. G. (2004). Overvier of petrophysics. Shell Open University.
  31. Ахметов, Р. Т., Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Обоснование модели абсолютной проницаемости с учетом фактора извилистости поровых каналов по данным капилляриметрических исследований. SOCAR Proceedings, SI1, 1-8.
  32. Дмитриев, Н. М., Максимов, В. М., Михайлов, Н. Н., Кузьмичев, А. Н. (2015). Экспериментальное изучение фильтрационных свойств анизотропных коллекторов углеводородного сырья. Бурение и нефть, 11, 6–9.
  33. Chizhov, A. P., Andreev, V. E., Mukhametshin, V. V., Kuleshova, L. S. (2020). Approbation of the system technology for improving well drilling under difficult mining conditions of Bashkortostan fields. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 952, 012039.
  34. Котяхов, Ф. И. (1977). Физика нефтяных и газовых коллекторов. Москва: Недра.
  35. Ахметов, Р. Т., Кулешова, Л. С., Рабаев, Р. У. и др. (2021). Плотность распределения фильтрующих поровых каналов пластов-коллекторов Западной Сибири. SOCAR Proceedings, SI2, 221–228.
  36. Akhmetov, R. T., Mukhametshin, V. V., Kuleshova, L. S., et al. (2020). The choice of the correlating function of capillary pressure curves under conditions of reservoirs in Western Siberia. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 905, 012095.
  37. Михайлов, Н. Н. (1992). Остаточное нефтенасыщение разрабатываемых пластов. Москва: Недра.
  38. Mukhametshin, V. V., Kuleshova, L. S. (2020). On the use of geophysical research data aiming to increase the efficiency impact on the bottomhole zone of wells. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 905, 012084.
  39. Тульбович, Б. И. (1979). Методы изучения пород-коллекторов нефти и газа. Москва: Недра.
  40. Batalov, D. A., Andreev, V. E., Mukhametshin, V. V., Kuleshova, L. S. (2021). Development regulation of oil and gas reservoirs based on effective geological and geophysical information. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 1064, 012055.
  41. Михайлов, Н. Н., Гурбатова, И. П., Моторова, К. А., Сечина, Л. С. (2016). Новые представления о смачиваемости коллекторов нефти и газа. Нефтяное хозяйство, 7, 80–85.
  42. Ахметов, Р. Т., Кулешова, Л. С., Велиев, Э. Ф. и др. (2022). Обоснование аналитической модели гидравлической извилистости поровых каналов коллекторов Западной Сибири по данным капиллярных исследований. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 333(7), 86–95.
  43. Михайлов, Н. Н., Сечина, Л. С., Савочкина, К. А. (2011). Влияние адсорбированных углеводородов на физико-химическую активность заглинизированных коллекторов. Каротажник, 7, 173–179.
  44. Gazizov, R. R., Chizhov, A. P., Andreev, V. E., et al. (2021). Oil and gas well drilling technology based on the system approaches and the results of application. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 1064, 012059.
  45. Ахметов, Р. Т., Маляренко, А. М., Кулешова, Л. С. др. (2021). Количественная оценка гидравлической извилистости коллекторов нефти и газа Западной Сибири на основе капилляриметрических исследований. SOCAR Proceedings, 2, 77–84.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300888

E-mail: vv@of.ugntu.ru


R. A. Qasımov1, E. R. Qasımov2

1Şimali Qafqaz Federal Universiteti, Stavropol, Rusiya; 2Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Bakı, Azərbaycan

Üfüqi buruqlu qaz quyularında su axınının məhdudlaşdırılması üçün texniki və texnoloji həllər


Məqalədə anormal aşağı lay təzyiqləri şəraitində qaz quyularına suyun daxil olması səbəblərinin əsas qrupları nəzərdən keçirilir. Tam suvarma ilə əlaqədar quyunun istismardan çıxarılana qədər keçdiyi əsas mərhələlərin şərti olaraq ayrılması üçün yanaşmalar təsvir edilmişdir. Horizontal quyuya malik qaz quyularında su axınının məhdudlaşdırılması probleminin iki müxtəlif həll yolu nəzərdən keçirilir. Su anbarının su basmış hissəsini təcrid etmək üçün ən perspektivli texniki və texnoloji həllər nəzərdən keçirilir. Qeyd edilir ki, faza keçiriciliyi dəyişdiricilərindən istifadə etməklə suyun daxil olmasını məhdudlaşdırmaq üçün təklif olunan fiziki-kimyəvi üsul, o cümlədən HWC səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artdıqda və quyunun suvarılması ehtimalı yüksək olduqda daha etibarlıdır. Formanın səmərəli işlənməsi və ən yaxşı göstəriciyə nail olmaq üçün layda dəyişdirici ekranın minimum quraşdırma dərinliyini təyin etmək üçün riyazi hesablamalar təklif olunur ki, bu da texniki nəticənin əldə edilməsini təmin edir. Su axınının qarşısının alınması üçün dəyişdirici tərkibin parametrləri və qaz quyularına su axınının qarşısını almaq üçün parametrlərin müəyyən edilməsi qaydası verilmişdir. Qaz quyularında su axınının məhdudlaşdırılması texnologiyasının dib lay zonasının ilkin bloklanması ilə tətbiqinin bəzi nəticələri nəzərdən keçirilir.

Açar sözlər: quyu; sulaşma; təzyiq; suyun daxilolma məhdudiyyətləri; GCF; üsul; tərkib.

Məqalədə anormal aşağı lay təzyiqləri şəraitində qaz quyularına suyun daxil olması səbəblərinin əsas qrupları nəzərdən keçirilir. Tam suvarma ilə əlaqədar quyunun istismardan çıxarılana qədər keçdiyi əsas mərhələlərin şərti olaraq ayrılması üçün yanaşmalar təsvir edilmişdir. Horizontal quyuya malik qaz quyularında su axınının məhdudlaşdırılması probleminin iki müxtəlif həll yolu nəzərdən keçirilir. Su anbarının su basmış hissəsini təcrid etmək üçün ən perspektivli texniki və texnoloji həllər nəzərdən keçirilir. Qeyd edilir ki, faza keçiriciliyi dəyişdiricilərindən istifadə etməklə suyun daxil olmasını məhdudlaşdırmaq üçün təklif olunan fiziki-kimyəvi üsul, o cümlədən HWC səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artdıqda və quyunun suvarılması ehtimalı yüksək olduqda daha etibarlıdır. Formanın səmərəli işlənməsi və ən yaxşı göstəriciyə nail olmaq üçün layda dəyişdirici ekranın minimum quraşdırma dərinliyini təyin etmək üçün riyazi hesablamalar təklif olunur ki, bu da texniki nəticənin əldə edilməsini təmin edir. Su axınının qarşısının alınması üçün dəyişdirici tərkibin parametrləri və qaz quyularına su axınının qarşısını almaq üçün parametrlərin müəyyən edilməsi qaydası verilmişdir. Qaz quyularında su axınının məhdudlaşdırılması texnologiyasının dib lay zonasının ilkin bloklanması ilə tətbiqinin bəzi nəticələri nəzərdən keçirilir.

Açar sözlər: quyu; sulaşma; təzyiq; suyun daxilolma məhdudiyyətləri; GCF; üsul; tərkib.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Гейхман, М. Г., Зозуля, Г. П., Кустышев, А. В. и др. (2009). Теория и практика капитального ремонта газовых скважин в условиях пониженных пластовых давлений. Москва: ИРЦ Газпром.
  2. Gasumov, R. A., Gasumov, E. R. (2022). Assessment of the feasibility of transferring production wells to the workover stage. SOCAR Proceedings, 4, 35-44.
  3. Шайдуллин, В. А., Нигматуллин, Т. Э., Магзумов, Н. Р. и др. (2021). Обзор перспективных технологий водоизоляции в газовых скважинах. Нефтегазовое дело, 19(1), 51-60.
  4. Gasumov, R. A., Minchenko, Yu. S., Gasumov, E. R. (2022). Development of technological solutions for reliable killing of wells by temporarily blocking a productive formation under ALRP conditions (on the example of the Cenomanian gas deposits). Notes of the Mining Institute, 258, 895-905.
  5. Абдуллаев, В. Дж., Велиев, Р. Г., Рябов и др. (2023). Применение гелеобразующих составов для ограничения водопритока на месторождениях Узбекистана. SOCAR Proceedings, 1, 68-73.
  6. Сулейманов, Б. А., Фейзуллаев, Х. А. (2023). Моделирование изоляции водопритоков при разработке слоисто-неоднородных нефтяных пластах. SOCAR Proceedings, 1, 43-50.
  7. Сулейманов, Б. А., Гурбанов, А. Г., Тапдыгов, Ш. З. (2022). Изоляция водопритока в скважину термоактивной гелеобразующей композицией. SOCAR Proceedings, 4, 21-26.
  8. Suleimanov, B. A., Feyzullayev, Kh. A., Abbasov, E. M. (2019). Numerical simulation of water shut-off performance for heterogeneous composite oil reservoirs. Applied and Computational Mathematics, 18(3), 261-271.
  9. Ахмад Ф. Ф., Гайбалыев Г. Г. (2022) Интенсификации притока нефти путём изоляции притоков воды в призабойной зоне. Scientific Petroleum, 2, 23-27.
  10. Гаибова, А. Г., Аббасов, М. M. (2022). Исследования инновационного водо-изоляционного состава на основе карбамид-формальдегидной смолы. Scientific Petroleum, 2, 35-39.
  11. İbrahimov, X. M., Qurbanov, A. Q., Kazımov, F. K., Əkbərova, A. F. (2022). Lay sularının selektiv təcridi üçün geləmələgətirici kompozisiyanın işlənməsi və laborator tədqiqi. Scientific Petroleum, 2, 40-46.
  12. Ваганов, Е. В., Томская, В. Ф., Альшейхли, М. Д-З. (2020). Обзорно-аналитические исследования технологий ограничения водопритоков газовых залежей. Нефть и газ: опыт и инновации, 4(1), 32-41.
  13. Блажевич, В. А., Стрижков, В. А. (1981). Проведение РИР в скважинах в сложных гидродинамических условиях. Москва: ВНИИОЭНГ. 
  14. Гасумов, Р. А., Егорова, Е. В., Минченко, Ю. С., Шемелина, О. Н. (2022). Обоснование технологии временного блокирования продуктивного пласта в условиях потенциально поглощающих газоносных объектов. В сборнике: Новейшие технологии освоения месторождений углеводородного сырья и обеспечение безопасности экосистем Каспийского шельфа. Материалы XIII Международной научно-практической конференции. Астрахань: АГТУ.
  15. Cao, Z., Vlachogiannis, M., Bontozoglou, V. (2013). Experimental evidence for a short-wave global mode in film flow along periodic corrugations. Journal of Fluid Mechanics, 718, 304–320.
  16. Gasumov, R. A., Gasumov, R. (2023). Mathematical model for injection of viscoelastic compositions into the productive formation. Bulletin of the Tomsk Polytechnic University. Geo Аssets Engineering, 334(03), 218-228.
  17. Гасумов, Р. А., Перейма, А. А., Дубенко, В. Е. (1996). Способ изоляции притока подошвенной воды в газовых скважинах в условиях аномально низких пластовых давлений. Патент РФ 2121569.
  18. Гасумов, Р. А., Гасумов, Э. Р. (2020). Математическая модель для расчёта процессов самозадавливания насосно-компрессорных труб жидкостью с помощью продувки скважин. Нефтепромысловое дело, 8(620), 46-51.
  19. Маскет, М. (2004). Течение однородных жидкостей в пористой среде. Москва: Ижевск: ИКИ. (Киров: Дом печати-Вятка).
  20. Dmitruk, V. (2010). Water flow restriction in Cenomanian gas fields: testing new technology. Oil and Gas Journal Russia, 6, 34–38.
  21. Dalrymple, D., Gutierrez, M., Vasquez, J., Eoff, L. (2007). Results of advanced technology utilization in selective water reduction. Proceedings of the Fifty-Fourth Annual Southwestern Petroleum Short Course. Houston: Halliburton Energy Services Publication.
  22. Мамчистова, Е. И., Звягин, Е. М., Гусьо, М. и др. (2015). Мероприятия по ограничению притока пластовых вод и повышению продуктивности скважин. Научный форум. Сибирь, 1, 53-55.
  23. Переверзев, С. А. (2010). Ограничение водопритока в скважинах тюменских отложений Восточно-Сургутского месторождения применением гидрофобизирующих кислотных составов. Нефтяное хозяйство,10, 64-67.
  24. Nguyen, P. D., Ingram, S. R., Gutierrez, M. (2007). Maximizing well productivity through water and sand management — a combined treatment. SPE-106592-MS. In: SPE Production and Operations Symposium. Oklahoma City,
  25. Каушанский, Д. А., Демьяновский, В. Б., Цицорин, А. И., Москвичев, В. Н. (2013). Ограничение водопритока в субгоризонтальных газовых скважинах без глушения. Время колтюбинга, 3(045), 44-47.
  26. Темиров, В. Г., Саркаров, Т. Э. (2021). Ликвидация водопескопроявлений в условиях разработки обводненных участков нефтегазоконденсатных месторождений сеноманской залежи Большого Уренгоя. Горный информационно-аналитический бюллетень, 3-1, 276-283.
  27. Савастюк, С. С., Атнюков, Н. Е, Демчук, А. К. и др. (2021). Технология водоизоляции без глушения скважины с применением надувного пакера и кремнийорганического состава «Пласт-СТ» на скважинах Губкинского месторождения. Газовая промышленность, 5(816), 20-22.
  28. Гасумов, Р. А., Осадчая, И. Л., Гасумов, Э. Р., Першин, И. М. (2019). Возникновение флюидопроявляющих каналов в зацементированном пространстве скважин. Нефтепромысловое дело, 10, 37-42.
  29. Гасумов, Р. А., Гасумов, Э. Р. (2020). Расчёт процессов периодических продувок самозадавливающихся газовых скважин. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 1(337), 49-55.
  30. Ермоленко, И. Ю., Садыхов, У. К. (2016). Анализ методов ограничения водопритоков на месторождениях Западной Сибири. Академический журнал Западной Сибири, 3(64), 49-51.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300889

E-mail: e.gasumov@gmail.com


V. A. Qrişenko1,2, V.Ş. Muxametşin1, L.S. Kuleşova1, A.R. Qaripov2, D.P. Çemezov3, A.X. Qabzalilova1

1Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya; 2«RN-BaşNİPİneft» MMC, Ufa, Rusiya; 3Ufa Dövlət Neft Texniki Universiteti, Ufa, Rusiya

Aşağı keçiricilikli qeyri-bircins kollektorlara aid edilən çətinçıxarılabilən qalıq neft ehtiyatlarının çıxarılması üçün optimal strategiyanın seçilməsi


Təqdim olunan məqalədə müzakirə olunan problem pisləşmiş filtrasiya-həcm xüsusiyyətləri ilə – kollektorların aşağı keçiriciliyi və əlaqədarlığı, qum cisimlərinin yüksək ayrılması, dəyişkənliyi və fasiləlikliyi ilə xarakterizə olunan yataqlardan neft ehtiyatlarının çıxarılmasının mürəkkəbliyinə aiddir. Əhəmiyyətli sahəvi paylanmaya malik obyektlərdən birinin timsalında ehtiyatların işlənmə səmərəliliyinin təhlili, habelə proxy-modelləşdirmənin nəticələri əsasında işlənmə sisteminin optimal xarakteristikalarının seçilməsi məsələsi öyrənilmişdir. Nəticə etibarı ilə müəyyən edilmişdir ki, nəzərə alınan şərtlər üçün neft hasilatı prosesinə müsbət təsiri istismar quyu şəbəkəsinin sıxlığı göstərir. Bu halda hasilatın səmərəliliyinin saxlanılması üçün mütləq şərt sulaşdırma sisteminin sərtliyinin qorunmasıdır. Nəzərdən keçirilən şəraitlərdə ehtiyatların çıxarılması üçün optimal sistem üfüqi hasilat və maili-istiqamətli vurucu quyulardan ibarət sistemdir. Qəbul edilmiş nəticələrə əsasən, quyu şəbəkəsinin sıxlaşdırılması üçün potensial sahələrin müəyyənləşdirilməsi metodikası hazırlanmışdır ki, bu da qalıq ehtiyatların həm işlənmə dərəcəsini, həm də tempini yüksəltməyə imkan verir.

Açar sözlər: aşağı keçiricilikli laylar; çətinçıxarılabilən ehtiyatlar; qazıma; neftçıxarma əmsalı.

Təqdim olunan məqalədə müzakirə olunan problem pisləşmiş filtrasiya-həcm xüsusiyyətləri ilə – kollektorların aşağı keçiriciliyi və əlaqədarlığı, qum cisimlərinin yüksək ayrılması, dəyişkənliyi və fasiləlikliyi ilə xarakterizə olunan yataqlardan neft ehtiyatlarının çıxarılmasının mürəkkəbliyinə aiddir. Əhəmiyyətli sahəvi paylanmaya malik obyektlərdən birinin timsalında ehtiyatların işlənmə səmərəliliyinin təhlili, habelə proxy-modelləşdirmənin nəticələri əsasında işlənmə sisteminin optimal xarakteristikalarının seçilməsi məsələsi öyrənilmişdir. Nəticə etibarı ilə müəyyən edilmişdir ki, nəzərə alınan şərtlər üçün neft hasilatı prosesinə müsbət təsiri istismar quyu şəbəkəsinin sıxlığı göstərir. Bu halda hasilatın səmərəliliyinin saxlanılması üçün mütləq şərt sulaşdırma sisteminin sərtliyinin qorunmasıdır. Nəzərdən keçirilən şəraitlərdə ehtiyatların çıxarılması üçün optimal sistem üfüqi hasilat və maili-istiqamətli vurucu quyulardan ibarət sistemdir. Qəbul edilmiş nəticələrə əsasən, quyu şəbəkəsinin sıxlaşdırılması üçün potensial sahələrin müəyyənləşdirilməsi metodikası hazırlanmışdır ki, bu da qalıq ehtiyatların həm işlənmə dərəcəsini, həm də tempini yüksəltməyə imkan verir.

Açar sözlər: aşağı keçiricilikli laylar; çətinçıxarılabilən ehtiyatlar; qazıma; neftçıxarma əmsalı.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Дмитриевский, А. Н., Еремин, Н. А., Сафарова, Е. А., Столяров, В. Е. (2022). Внедрение комплексных научно-технических программ на поздних стадиях эксплуатации нефтегазовых месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 1–8.
  2. Конторович, А. Э., Бурштейн, Л. М., Лившиц, В. Р., Рыжкова, С. В. (2019). Главные направления развития нефтяного комплекса России в первой половине XXI века. Вестник Российской академии наук, 89(11), 1095-1104.
  3. Муслимов, Р. Х. (2014). Нефтеотдача: прошлое, настоящее, будущее (оптимизация добычи, максимизация КИН). Казань: ФЭН.
  4. Яртиев, А. Ф., Хакимзянов, И. Н., Петров, В. Н., Идиятуллина, З. С. (2016). Совершенствование технологий по выработке запасов нефти из неоднородных и сложнопостроенных коллекторов Республики Татарстан. Казань: Ихлас.
  5. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  6. Economides, J. M., Nolte, K. I. (2000). Reservoir stimulation. West Sussex, England: John Wiley and Sons.
  7. Абызбаев, И. И., Андреев, В. Е. (2005). Прогнозирование эффективности физико-химического воздействия на пласт. Нефтегазовое дело, 3, 167-176.
  8. Грищенко, В. А., Гареев, Р. Р., Циклис, И. М. и др. (2021). Расширение круга льготируемых объектов, содержащих трудноизвлекаемые запасы нефти. SOCAR Proceedings, SI2, 8-18.
  9. Alimkhanov, R., Samoylova I. (2014, October). Application of data mining tools for analysis and prediktion of hydraulic fracturing efficiency for the BV8 reservoir of the Povkh oil field. SPE-171332-MS. In: SPE Russian oil and gas exploration & Production technical conference and exhibition. Society of Petroleum Engineers.
  10. Грищенко, В. А., Асылгареев, И. Н., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Методический подход к мониторингу эффективности использования ресурсной базы при разработке нефтяных месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 229-237.
  11. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  12. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  13. Потехин, Д. В., Путилов, И. С., Галкин, С. В. (2022). Методологическое обеспечение контроля подтверждаемости геолого-гидродинамических моделей и прогнозных дебитов по результатам эксплуатационного бурения скважин. SOCAR Proceedings, SI2, 65–71.
  14. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н. (2021). Особенности группирования низкопродуктивных залежей нефти в карбонатных коллекторах для рационального использования ресурсов в пределах Урало-Поволжья. Записки Горного института, 252, 896-907.
  15. Грищенко, В. А., Позднякова, Т. В., Мухамадиев, Б. М. и др. (2021). Повышение эффективности разработки залежей нефти в карбонатных коллекторах на примере турнейского яруса. SOCAR Proceedings, SI2, 238-247.
  16. Grishchenko, V. A., Mukhametshin, V. Sh., Rabaev, R. U. (2022) Geological structure features of carbonate formations and their impact on the efficiency of developing hydrocarbon deposits. Energies, 15(23), 9002.
  17. Велиев, Н. A., Джамалбеков, M. A., Ибрагимов, X. M., Гасанов, И. Р. (2021). О перспективах применения СО2 для повышения нефтеотдачи на месторождениях Азербайджана. SOCAR Proceedings, 1, 83–89.
  18. Велиев, Э. Ф., Алиев, А. А., Маммедбейли, Т. Е. (2021). Применение машинного обучения для прогнозирования эффективности внедрения технологий борьбы с конусообразованием. SOCAR Procceedings, 1, 104-113.
  19. Якупов, Р. Ф., Рабаев, Р. У., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Анализ эффективности реализуемой системы разработки, бурения горизонтальных скважин и проведения ГТМ в условиях карбонатных отложений турнейского яруса Знаменского нефтяного месторождения. SOCAR Proceedings, 4, 97-106.
  20. Мухаметшин, В. Ш., Шайдуллин, В. А., Султанов, Ш. Х. и др. (2022). Оценка влияния жидкостей глушения на фильтрационно-емкостные свойства продуктивных отложений на основе лабораторных исследований образцов керна. SOCAR Proceedings, 4, 87–96.
  21. Грищенко, В. А., Циклис, И. М., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Методические подходы к повышению эффективности системы заводнения на поздней стадии разработки. SOCAR Proceedings, SI2, 161-171.
  22. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  23. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Экспресс-оценка коэффициента извлечения нефти при разработке залежей в карбонатных коллекторах на естественных режимах. SOCAR Proceedings, SI1, 27-37.
  24. Мухаметшин, В. В. (2021). Повышение эффективности управления разработкой залежей Западно-Сибирской нефтегазоносной провинции на основе дифференциации и группирования. Геология и геофизика, 62(12), 1672–1685.
  25. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71-79.
  26. Suleimanov, B. A., Ismailov, F. S., Dyshin, O. A., Veliyev, E. F. (2016). Selection methodology for screening evaluation of EOR methods. Petroleum Science and Technology, 34(10), 961-970.
  27. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Обоснование систем заводнения низкопродуктивных залежей нефти в условиях ограниченного объема информации. SOCAR Procеedings, 2, 16–22.
  28. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н., Шешдиров, Р. И. (2021). Определение объемного коэффициента сетки скважин для оценки конечного коэффициента нефтеизвлечения при разработке залежей нефти горизонтальными скважинами. SOCAR Proceedings, 2, 47-53.
  29. Webb, K. J., Black, C. J. J., Tjetland, G. (2005). A laboratory study investigating methods for improving oil recovery in carbonates. IPTC-10506-MS. In: International Petroleum Technology Conference. Society of Petroleum Engineers.
  30. Байков, В. А., Буранов, И. М., Латыпов, И. Д. и др. (2013). Контроль развития техногенных трещин авто-ГРП при ППД на месторождениях ООО «РН-Юганскнефтегаз». Нефтяное хозяйство, 11, 30–32.
  31. Латыпов, И. Д., Борисов, Г. А., Хайдар, А. М. и др. (2011). Переориентация азимута трещины повторного ГРП на месторождениях ООО «РН-Юганскнефтегаз». Нефтяное хозяйство, 6, 34–38.
  32. Мальцев, В. В., Асмандияров, Р. Н., Байков, В. А. и др. (2012). Исследование развития трещин авто-ГРП на опытном участке Приобского месторождения с линейной системой разработки. Нефтяное хозяйство, 5, 70–73.
  33. Базыров, И. Ш. (2019). Расчёт эволюции давления авто-ГРП с помощью трехмерного геомеханического моделирования. Тезисы докладов XI молодежной конференции по математическому моделированию и информационным технологиям СМИТ 2019.
  34. Davletbaev, A., Asalkhuzina, G., Ivaschenko, D., et al. (2015). Methods of research for the development of spontaneous growth of induced fractures during flooding in low permeability reservoirs. SPE-176562-MS. In: SPE Russian Petroleum Technology Conference, Moscow, Russia. Society of Petroleum Engineers.
  35. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107–116.
  36. Стабинскас, А. П., Султанов, Ш. Х., Мухаметшин, В. Ш. и др. (2021). Эволюция жидкости гидроразрыва пласта: от гуаровых систем к синтетическим геллирующим полимерам. SOCAR Proceedings, SI2, 172-181.
  37. Хатмуллин, И. Ф., Хатмуллина, Е. И., Хамитов, А. Т. и др. (2015). Идентификация слабо выработанных зон на месторождениях с трудноизвлекаемыми запасами. Нефтяное хозяйство, 1, 74-79.
  38. Фаттахов, И. Г., Кулешова, Л. С., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Комплексирование результатов моделирования ГРП при проведении гибридных кислотно-пропантных обработок и при одновременной инициации трещины ГРП в разделенных интервалах. SOCAR Proceedings, SI2, 103-111.
  39. Гимазов, А. А., Байзигитова, А. В., Бикбулатов, С. М. и др. (2010). Построение прокси-модели для расчета уровней добычи нефти в подгазовых зонах пласта. Нефтяное хозяйство, 9, 28–31.
  40. Грищенко, В. А., Пожиткова, С. С., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Прогноз обводненности после оптимизации глубинно-насосного оборудования на основе характеристик вытеснения. SOCAR Proceedings, SI2, 143-151.
  41. Савельев, В. А., Токарев, М. А., Чинаров, А. С. (2008). Геолого-промысловые методы прогноза нефтеотдачи. Ижевск: Удмуртский университет.
  42. Грищенко, В. А., Харисов, М. Н., Рабаев, Р. У. и др. (2022). Решение уравнения материального баланса в условиях неопределенности методом генетической оптимизации. SOCAR Proceedings, 4, 63–69.
  43. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2020) Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  44. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшения эффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  45. Сулейманов, Б. А., Рзаева, С. Дж., Ахмедова, У. Т. (2021). Теоретические и практические основы применения газированных биосистем при интенсификации добычи нефти. SOCAR Proceedings, 3, 36–44.
  46. Suleimanov, B. A., Rzayeva, S. C., Akberova, A. F., Akhmedova, U. T. (2022). Self-foamed biosystem for deep reservoir conformance control. Petroleum Science and Technology, 40(20), 2450-2467.
  47. Рзаева, С. Дж. (2021). Использование биологически активных рагентов в методах интенсификации добычи нефти. Scientific Petroleum, 1, 31-36.
  48. Mardashov, D.V., Rogachev, M.K., Zeigman, Yu.V., & Mukhametshin, V.V. (2021). Well killing technology before workover operation in complicated conditions. Energies, 14(3), 654, 1-15.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300890

E-mail: vsh@of.ugntu.ru


M. M. Vəliyev1, V. V. Muxametşin1, D. V. Pridannikov2, L. S. Kuleşova1, L. M. Yeremeyeva1, N. A. Vorosina

1Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya; 2«Vyetsovpetro» BM, Vunqtau, Vyetnam

«Ağ pələng» yatağındakı quyuların quyudibi zonalarının termokimyəvi işlənməsi üsulunun tətbiqinin bəzi aspektləri


Məqalədə quyuların quyudibi zonalarının termokimyəvi üsulla işləməsinin tətbiq sahəsi, termiki üsulların təsnifatı və onların effektivliyi, laylara termiki təsirinin müxtəlif növləri (istilik-buxar isitməsi, isti suyun, su buxarının, qaz-su qarışıqlarının, müxtəlif kimyəvi tərkiblərin vurulması və s.) göstərilmişdir. «Ağ Pələng» yatağında quyuların məhsuldarlığının artırılması üçün tərkibində metal maqnezium tozu, xlor turşusu və digər köməkçi materiallar olan termokimyəvi tərkiblə quyuların quyudibi zonasının işlənməsi məqsədi ilə tətbiq olunan termokimyəvi təsirin fiziki-kimyəvi mahiyyəti ətraflı nəzərdən keçirilmişdir.

Açar sözlər: quyudibi zonaların işlənməsi; qumlu kollektor; termiki təsir; ekzotermik reaksiya; parafinsizləşdirmə; məhsuldar zona; layın quyudibi zonası.

Məqalədə quyuların quyudibi zonalarının termokimyəvi üsulla işləməsinin tətbiq sahəsi, termiki üsulların təsnifatı və onların effektivliyi, laylara termiki təsirinin müxtəlif növləri (istilik-buxar isitməsi, isti suyun, su buxarının, qaz-su qarışıqlarının, müxtəlif kimyəvi tərkiblərin vurulması və s.) göstərilmişdir. «Ağ Pələng» yatağında quyuların məhsuldarlığının artırılması üçün tərkibində metal maqnezium tozu, xlor turşusu və digər köməkçi materiallar olan termokimyəvi tərkiblə quyuların quyudibi zonasının işlənməsi məqsədi ilə tətbiq olunan termokimyəvi təsirin fiziki-kimyəvi mahiyyəti ətraflı nəzərdən keçirilmişdir.

Açar sözlər: quyudibi zonaların işlənməsi; qumlu kollektor; termiki təsir; ekzotermik reaksiya; parafinsizləşdirmə; məhsuldar zona; layın quyudibi zonası.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Дмитриевский, А. Н., Еремин, Н. А. (2015). Современная НТР и смена парадигмы освоения углеводородных ресурсов. Проблемы экономики и управления нефтегазовым комплексом, 6, 10-16.
  2. Земцов, Ю. В. (2016). Перспективные методы ОПЗ добывающих скважин месторождений Западной Сибири. Нефть. Газ. Новации, 7, 20-26.
  3. Газизов, А. Ш., Газизов, А. А., Кабиров, М. М., Ханнанов, Р. Г. (2008). Интенсификация добычи нефти в осложненных условиях. Казань: Центр инновационных технологий.
  4. Suleimanov, B. A.,  Ismailov, F. S., Dyshin, O. A., Veliyev, E. F. (2016). Selection methodology for screening evaluation of EOR methods. Petroleum Science and Technology, 34(10), 961-970.
  5. Сулейманов, Б. А., Рзаева, С. Дж., Ахмедова, У. Т. (2021). Теоретические и практические основы применения газированных биосистем при интенсификации добычи нефти. SOCAR Proceedings, 3, 36–44.
  6. Suleimanov, B. A., Rzayeva, S. J., Akhmedova, U. T. (2021). Self-gasified biosystems for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 35(27), 2150274.
  7. Suleimanov, B. A., Rzayeva, S. C., Akberova, A. F., Akhmedova, U. T. (2022). Self-foamed biosystem for deep reservoir conformance control. Petroleum Science and Technology, 40(20), 2450-2467.
  8. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  9. Хисамов, Р. С., Орлов, Г. А., Мусабиров, М. Х. (2003). Концепция развития и рационального применения солянокислотных обработок скважин. Нефтяное хозяйство, 4, 43-45.
  10. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71-79.
  11. Велиев, Э. Ф. (2021). Полимерно-дисперсная система для изменения фильтрационных потоков в пласте. Prospecting and Development of Oil and Gas Fields, 1(78), 61–72.
  12. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшения эффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  13. Suleimanov, B. A., Latifov, Y. A., Veliyev, E. F., Frampton, H. (2018). Comparative analysis of the EOR mechanisms by using low salinity and low hardness alkaline water. Journal of Petroleum Science and Engineering, 162, 35-43.
  14. Гасумов, Э. Р., Гасумов, Р. А. (2020). Управление инновационными рисками при выполнении геолого-технических (технологических) мероприятий на нефтегазовых месторождениях. SOCAR Proceedings, 2, 8-16.
  15. Рабаев, Р. У., Чибисов, А. В., Котенев, А. Ю. и др. (2021). Математическое моделирование растворения карбонатных коллекторов и прогнозирование эффективности регулируемой солянокислотного воздействия. SOCAR Proceedings, 2, 40-46.
  16. Якупов, Р. Ф., Рабаев, Р. У., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Анализ эффективности реализуемой системы разработки, бурения горизонтальных скважин и проведения ГТМ в условиях карбонатных отложений турнейского яруса Знаменского нефтяного месторождения. SOCAR Proceedings, 4, 97-106.
  17. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022) Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107–116.
  18. Mukhametshin, V. Sh., Tyncherov, K. T., Rakhimov, N. R. (2021). Geological and technological substantiation of waterflooding systems in deposits with hard-to-recover reserves. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 1064, 012068.
  19. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2020). Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  20. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2021). Colloidal dispersion gels for in-depth permeability modification. Modern Physics Letters B, 35(1), 2150038.
  21. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Управление заводнением залежей нефти в карбонатных коллекторах. SOCAR Proceedings, SI1, 38-44.
  22. Фаттахов, И. Г., Кулешова, Л. С., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Комплексирование результатов моделирования ГРП при проведении гибридных кислотно-пропантных обработок и при одновременной инициации трещины ГРП в разделенных интервалах. SOCAR Proceedings, SI2, 103-111.
  23. Исмайлов, Ф. С., Ибрагимов, Х. М., Абдуллаева, Ф. Я. (2015). Оценка результатов использования биотехнологий на основе опыта воздействия на пласты месторождения «Бибиэйбат». SOCAR Proceedings, 2, 43-46.
  24. Грищенко, В. А., Рабаев, Р. У., Асылгареев, И. Н. и др. (2021). Методический подход к определению оптимальных геолого-технологических характеристик при планировании ГРП на многопластовых объектах. SOCAR Proceedings, SI2, 182-191.
  25. Кулешова, Л. С., Фаттахов, И. Г., Султанов, Ш. Х. и др. (2021). Опыт проведения многозонного кислотного ГРП на месторождении ПАО «Татнефть». SOCAR Proceedings, SI1, 68-76.
  26. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  27. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  28. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30. (Latifov, Y. A. (2021). Non-stationary effect of thermoactive polymer composition for deep leveling of filtration profile. Scientific Petroleum, 1, 25-30.)
  29. Malyarenko, A. M., Bogdan, V. A., Blinov, S. A. и др. (2021). Improving the reliability of determining physical properties of heterogeneous clay reservoir rocks using a set of techniques. Journal of Physics: Conference Series, 1753, 012074.
  30. Грищенко, В. А., Позднякова, Т. В., Мухамадиев, Б. М. и др. (2021). Повышение эффективности разработки залежей нефти в карбонатных коллекторах на примере турнейского яруса. SOCAR Proceedings, SI2, 238-247.
  31. Земцов, Ю. В. (2014). Развитие и совершенствование ремонтно-изоляционных работ на месторождениях Западной Сибири. Санкт-Петербург: Недра.
  32. Soloviev, N. N., Mukhametshin, V. Sh., Safiullina, A. R. (2020). Developing the efficiency of low-productivity oil deposits via internal flooding. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 952, 012064.
  33. Kadyrov, R. R., Mukhametshin, V. V., Galiullina, I. F., et al. (2020). Prospects of applying formation water and heavy brines derived therefrom in oil production and national economy. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 905, 012081.
  34. Сергиенко, В. Н. (2006). Технологии воздействия на призабойную зону пластов юрских отложений Западной Сибири. Санкт-Петербург: Недра.
  35. Mukhametshin, V. Sh. (2020). Rationale for the production of hard-to-recover deposits in carbonate reservoirs. IOP: Earth and Environmental Science (EES) (International Symposium «Earth sciences: history, contemporary issues and prospects»), 579, 012012.
  36. Хузин, Р. Р., Бахтизин, Р. Н., Андреев, В. Е. и др. (2021). Интенсификация добычи нефти методом гидравлического сжатия пласта. SOCAR Proceedings, SI1, 98-108.
  37. Зейгман, Ю. В., Сергеев, В. В., Аюпов, Р. Р. (2017). Классификация физико-химических методов интенсификации добычи нефти по механизму воздействия на пластовую систему. Геология, геофизика и разработка нефтяных и газовых месторождений, 1, 50-53.
  38. Грищенко, В. А., Асылгареев, И. Н., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Методический подход к мониторингу эффективности использования ресурсной базы при разработке нефтяных месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 229-237.
  39. Казакова, Л. В., Миков, А. И., Чабина, Т. В. и др. (2006). Опыт применения химических методов повышения нефтеотдачи пластов на месторождениях ТПП «Когалымнефтегаз». Материалы второй научно-практической конференции «Проблемы нефтегазового комплекса Западной Сибири и пути повышения его эффективности». Уфа: Монография.
  40. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. (2021). Дифференциация и группирование сложнопостроенных залежей нефти в карбонатных коллекторах в решении задач управления разработкой. SOCAR Proceedings, SI1, 88-97.
  41. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  42. Mukhametshin, V. Sh., Andreev, V. E., Yaskin S. A. (2020). Designing measures to increase oil recovery based on the identification and grouping of deposits. IOP: Earth and Environmental Science (EES) (International Symposium «Earth sciences: history, contemporary issues and prospects»), 579, 012013.
  43. Велиев, М. М., Бондаренко, В. А., Зунг Л. В. и др. (2019). Техника и технология добычи нефти на шельфе месторождений СП «Вьетсовпетро». Санкт-Петербург: Недра.
  44. Велиев, М. М. (2011). Экономическая эффективность методов интенсификации добычи нефти из залежей фундамента месторождений СП «Вьетсовпетро». Проблемы сбора, подготовки и транспорта нефти и нефтепродуктов, 3(85), 70-75.
  45. Велиев, М. М., Чан Ле Донг, Нгуен Фонг Хай. (2007). Выбор скважин месторождения «Белый Тигр» для воздействия на их призабойную зону. Проблемы и методы обеспечения надежности и безопасности систем транспорта нефти, нефтепродуктов и газа. Материалы научно-практической конференции в рамках VII Конгресса нефтегазопромышленников России и XV юбилейной международной специализированной выставки «Газ. Нефть. Технологии – 2007». Уфа: ИПТЭР.
  46. Иванов, А. Н., Ле Вьет Зунг, Велиев, М. М. (2010). Экономическая эффективность применения технологий увеличения нефтеотдачи терригенных залежей месторождения «Белый Тигр». Энергоэффективность. Проблемы и решения. Материалы 10-ой всероссийской научно-практической конференции в рамках X Российского энергетического форума. Уфа.
  47. Чан Ле Донг, Белянин, Г. Н., Мартынцив, О. Ф., Туан, Ф. А. (1996). Перспективы и основные направления работ по повышению нефтеотдачи на месторождении «Белый Тигр». Нефтяное хозяйство, 8, 66-68.
  48. Яковлев, Д. В., Гончаров, Е. В., Яворский, Б. Н. и др. (2001). Способ повышения продуктивности нефтяных и газовых скважин и скважинный нагреватель для его осуществления. Патент РФ 2168008.
  49. Bignelt, L. G. E. (1999). Electric heaters remove paraffin. Oil and Gas Journal, 28(26), 14.
  50. Powers, J. (1999). Removing paraffin deposition from well with electric heaters. Nature Petroleum News, 20, 27.
  51. Сургучев, М. Л., Горбунов, А. Т., Забродин, Д. П.и др. (1991). Методы извлечения остаточной нефти. Москва: Недра.
  52. Рузин, Л. М. (2005). Экспериментальное исследование методов термохимического воздействия на пласт. Нефтепромысловое дело, 2, 20-26.
  53. Сучков, Б. М. (2007). Температурные режимы работающих скважин и тепловые методы добычи нефти. Институт компьютерных технологий. Москва-Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика».
  54. Исаев, А. А., Валеев, М. Д., Мингулов, И. Ш. и др. (2022). Экспериментальные исследования закачки теплоносителя на забой скважин через колонну полых штанг на залежах вязких нефтей. SOCAR Proceedings, SI1, 62-70.
  55. Bruce, F. (1948). Methods of paraffin removal. Wolrd Oil,
  56. Каменщиков, Ф. А., Сабиров, Г. И., Богомольный, Е. И., Садчиков, Г. С. (1991). Способ термохимической обработки призабойной зоны пласта. Авторское свидетельство СССР 16576288.
  57. Бойко, В. С., Купер, И. Н. (1991). Способ обработки призабойной зоны пласта. Авторское свидетельство 1657631.
  58. Плюснин, Г. В., Южанинов, П. М., Кобяков, Н. И. (1997). Способ термохимической обработки призабойной зоны пласта. Патент РФ № 95101814.
  59. Кудинов, В. И., Сучков Б. М. (1996). Методы повышения производительности скважин. Самара.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300891

E-mail: vv@of.ugntu.ru


М. Y. Xabibullin, V. Ş. Muxametşin, R. İ. Suleymanov

Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya

Laboratoriya və eksperimental tədqiqatlar əsasında istismar quyuları üçün qum əleyhinə süzgəclərin optimal seçimi


Tədqiqatın aktuallığı quyudibi zonaya yaxşı təmizlənmiş lay mayesinin daxil olmasının təmin edilməsi zəruriyyətindən irəli gəlir. Konstruksiyasında qum əleyhinə süzgəclər olan istismar quyuları ilə layın açılması zamanı onun açılma dərəcəsi və xarakteri ilə xarakterizə olunan, qoruyucu süzgəclərin konstruksiyaları ilə əsaslandırılan bəzi çatışmazlıqlar mövcuddur. Quyuda qum əleyhinə süzgəclərin rasional seçimi üçün quyu şəraitinin nəzərə alınması ilə eksperimental stend tədqiqatlarının aparılması lazımdır. Bu məsələnin yerinə yetirilməsi üçün mayenin qumla buraxıla bilən miqdarının; qarışıq mayenin süzülməsi zamanı süzgəcdən keçən qumların həcminin və qranulometrik vəziyyətinin; quyudibi zonadakı süxurların vəziyyətinin və quruluşunun dəyişilməsinin; süzgəcin elementləri ilə istismar kəməri arasındakı məsafənin qum əleyhinə süzgəcin işləmə qabiliyyətindən asılılığının təyin edilməsini təmin edən stend yaradılmışdır. Stendi təşkil edən əsas hissə dairəvi lay modelini təqlid edən kombinə edilmiş süzgəc novudur. Eksperimental tədqiqatların nəticələrinə əsasən, qum əleyhinə süzgəclərin optimal konstruksiyaları təklif edilmişdir. Seçim etmək üçün süzgəcin hidravlik parametrlərini nəzərə almaq lazımdır ki, bunu da həm açıq, həm də qoruyucu kəmər şəraitində istifadəsinə görə ən perspektivli hesab olunan məftil sarğılı bloklu və karkas-çubuqlu iki növ süzgəc elementlərinin stend tədqiqatlarını nəzərə almaqla müəyyən etmək olar.

Açar sözlər: süzülmə; maye; quyudibi zona; quyu; qum əleyhinə süzgəc.

Tədqiqatın aktuallığı quyudibi zonaya yaxşı təmizlənmiş lay mayesinin daxil olmasının təmin edilməsi zəruriyyətindən irəli gəlir. Konstruksiyasında qum əleyhinə süzgəclər olan istismar quyuları ilə layın açılması zamanı onun açılma dərəcəsi və xarakteri ilə xarakterizə olunan, qoruyucu süzgəclərin konstruksiyaları ilə əsaslandırılan bəzi çatışmazlıqlar mövcuddur. Quyuda qum əleyhinə süzgəclərin rasional seçimi üçün quyu şəraitinin nəzərə alınması ilə eksperimental stend tədqiqatlarının aparılması lazımdır. Bu məsələnin yerinə yetirilməsi üçün mayenin qumla buraxıla bilən miqdarının; qarışıq mayenin süzülməsi zamanı süzgəcdən keçən qumların həcminin və qranulometrik vəziyyətinin; quyudibi zonadakı süxurların vəziyyətinin və quruluşunun dəyişilməsinin; süzgəcin elementləri ilə istismar kəməri arasındakı məsafənin qum əleyhinə süzgəcin işləmə qabiliyyətindən asılılığının təyin edilməsini təmin edən stend yaradılmışdır. Stendi təşkil edən əsas hissə dairəvi lay modelini təqlid edən kombinə edilmiş süzgəc novudur. Eksperimental tədqiqatların nəticələrinə əsasən, qum əleyhinə süzgəclərin optimal konstruksiyaları təklif edilmişdir. Seçim etmək üçün süzgəcin hidravlik parametrlərini nəzərə almaq lazımdır ki, bunu da həm açıq, həm də qoruyucu kəmər şəraitində istifadəsinə görə ən perspektivli hesab olunan məftil sarğılı bloklu və karkas-çubuqlu iki növ süzgəc elementlərinin stend tədqiqatlarını nəzərə almaqla müəyyən etmək olar.

Açar sözlər: süzülmə; maye; quyudibi zona; quyu; qum əleyhinə süzgəc.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Zhanghua, L., Zeli, L., Hao, Y. (2018). Assessing the strength of casing pipes that contain corrosion pit defects. Journal of Southwest Petroleum University, 40(2), 86-94.
  2. Велиев, Э. Ф. (2021). Применение амфифильных блок-полимерных систем для эмульсионного заводнения пласта. SOCAR Proceedings, 3, 78-86.
  3. Хабибуллин, М. Я. (2020). Совершенствование процесса солянокислотной обработки скважин применением новейших технологий и оборудования. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 331(10), 128–134.
  4. Султанмагомедов, Т. С., Бахтизин, Р. Н., Султанмагомедов, С. М. (2020). Исследование перемещений трубопровода в многолетнемерзлых грунтах. SOCAR Proceedings, 4, 75-83.
  5. Ван, Х., Подгорнов, В. М., Мо, Ц. (2022). Экспериментальные исследования эффективности фильтрующих элементов забойных фильтров в потоке высоковязкой нефти. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 1, 43-47.
  6. Двойников, М. В., Ошибков, А. В. (2013). Анализ проектных решений и технологических приемов проектирования и реализации профилей наклонно-направленных и горизонтальных скважин. Известия ВУЗ. Нефть и газ, 4, 40-43.
  7. Кейн, С. А., Швец, С. В. (2015). Оценка сложности траектории горизонтальных скважин при спуске обсадных колонн. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 7, 38-41.
  8. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107–116.
  9. Хабибуллин, М. Я. (2020). Увеличение эффективности разделения жидких систем при сборе пластовой жидкости. Нефтегазовое дело, 18(2)б 64–71.
  10. Моисеев, К. В., Кулешов, В. С., Бахтизин, Р. Н. (2020). Свободная конвекция линейно неоднородной жидкости в квадратной полости при боковом нагреве. SOCAR Proceedings, 4, 108-116.
  11. Кейн, С. А., Андронов, И. Н., Швец, С. В., Пятибрат, В. П. (2016). Разработка дизайна фильтра-хвостовика для крепления горизонтальных участков большой длины. Инженер-нефтяник, 1, 24-28.
  12. Велиев, Э. Ф., Алиев, А. А., Маммедбейли, Т. Е. (2021). Применение машинного обучения для прогнозирования эффективности внедрения технологий борьбы с конусообразованием. SOCAR Procceedings, 1, 104-113.
  13. Khabibullin, M. Ya., Suleimanov, R. I. (2019). Development of automatic systems for controlling and assessing the technological properties of grain processing products. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 560,
  14. Al-Rubaii, М., Gajbhiye, R., Al-Yami, A., et al. (2020, January). Automated evaluation of hole cleaning efficiency while drilling improves rate of penetration. IPTC-19809-MS. In: The International Petroleum Technology Conference, Dhahran, Kingdom of Saudi Arabia.
  15. Швец, С. В., Кейн, С. А. (2015). Перспективы применения метода спуска обсадных колонн с облегчённым нижним участком. Ресурсы Европейского Севера. Технологии и экономика освоения, 2, 81-90.
  16. Гилаев, Г. Г. (2004). Управление технологическими процессами по интенсификации добычи нефти. Нефтяное хозяйство, 10, 74-77.
  17. Suleimanov, R. I., Khabibullin, M. Ya., Suleimanov, Re. I. (2019). Analysis of the reliability of the power cable of an electric-centrifugal pump unit. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 378, 012054.
  18. Karim, A., Du, C., Hansson, G. (2008). Influence of exposure to 980 nm laser radiation on the luminescence of Si: Er/O light-emitting diodes. Journal of Applied Physics, 12, 123110.
  19. Gupta, V. P., Sanford, S. R., Mathis, R. S., et al. (2013, March). Case history of a challenging thin oil column extended reach drilling (ERD) development at Sakhalin. SPE-163487-MS. In: The SPE/IADC Drilling Conference, Amsterdam, The Netherlands. Society of Petroleum Engineers.
  20. Helmy, M. W. (2016, October). Application of new technology in the completion of ERD wells Sakhalin-1 development. SPE-103587-MS. In: The SPE Russian Oil and Gas Technical Conference and Exhibition. Society of Petroleum Engineers.
  21. Штурн, Л. В., Кононенко, А. А., Денисов, С. О. (2010). Отечественные фильтры для заканчивания скважин. Территория «НЕФТЕГАЗ», 6, 57-61.
  22. Якупов, Р. Ф., Рабаев, Р. У., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Анализ эффективности реализуемой системы разработки, бурения горизонтальных скважин и проведения ГТМ в условиях карбонатных отложений турнейского яруса Знаменского нефтяного месторождения. SOCAR Proceedings, 4, 97-106.
  23. Хабибуллин, М. Я., Сулейманов, Р. И. (2019). Повышение надежности сварных соединений трубопроводов в системе поддержания пластового давления. Нефтегазовое дело, 17(5), 93-98.
  24. Шакен, М. Ш. (2019). Исследование применимости кислотной обработки в конгломератных коллекторах. SOCAR Proceedings, 4, 23-31.
  25. Рогов, Е. А. (2020). Исследование проницаемости призабойной зоны скважин при воздействии технологическими жидкостями. Записки Горного института, 242, 169-173.
  26. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  27. Khabibullin, M. Ya. (2019). Managing the processes accompanying fluid motion inside oil field converging-diverging pipes. Journal of Physics: Conference Series. International Conference «Information Technologies in Business and Industry», 042012.
  28. Казымов, Ш. П., Ахмед, Ф. (2015). Опыт и перспективы применения скважинных фильтров с устройствами регулирования притока. SOCAR Proceedings, 2, 32-40.
  29. Hossain, M. E., AlMejed, A. A. (2015). Fundamental of sustainable drilling engineering. Chichester: Scrivener Publishing LLC.
  30. Швец, С. В., Кейн, С. А. (2014). Влияние параметров траектории горизонтальной скважины на спуск обсадной колонны. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 7, 19-23.
  31. James, R. W., Pastusek, P. J., Kuhn, G. R., et al. (2012,March). Successful optimization strategies combine to deliver significant performance boost at the edge of the ERD envelope Sakhalin Island, Russia. SPE-150959-MS. In: The IADC/SPE Drilling Conference and Exhibition, San Diego, California, USA. Society of Petroleum Engineers.
  32. Sanford, S. R., Walker, M. W., Brock, J. N., et al. (2014, March). New rotary shouldered connection expands the capability of world record ERD operation. SPE-168049-MS. In: The IADC/SPE Drilling Conference and Exhibition, Fort Worth, Texas, USA. Society of Petroleum Engineers.
  33. Гилаев, Ген. Г., Хабибуллин, М. Я., Гилаев, Г. Г. (2020). Перспективы применения кислотного геля для закачки проппанта в процессе проведения гидроразрыва карбонатных пластов на территории Самарской области. Нефтяное хозяйство, 8, 54-57.
  34. Schamp, J. H., Estes, B. L., Keller, S. R. (2006, February). Torque reduction techniques in ERD wells. SPE-98969-MS. In: The IADC/SPE Drilling Conference. Society of Petroleum Engineers.
  35. Viktorin, R. I., McDermott, J. K., Rush, R. C., Schamp, J. L. (2006, February). The next generation of Sakhalin extended-reach drilling. SPE-99131-MS. In: The IADC/SPE Drilling Conference, Miami, Florida, USA. Society of Petroleum Engineers.
  36. Galimullin, M. L., Khabibullin, M. Ya. (2020). Experience with sucker-rod plunger pumps and the latest technology for repair of such pumps. Chemical and Petroleum Engineering, 55(11–12), 896–901.
  37. Walker, M. W. (2012). Pushing the extended reach envelope at Sakhalin: An operator’s experience drilling a record reach well. SPE-151046-MS. In: The IADC/SPE Drilling Conference and Exhibition, San Diego, California, USA. Society of Petroleum Engineers.
  38. Walker, M. W., Veselka, A., Harris, S. A. (2009, March). Increasing Sakhalin Extended reach drilling and completion capability. SPE-119373-MS. In: The SPE/IADC Drilling Conference and Exhibition, Amsterdam, The Netherlands. Society of Petroleum Engineers.
  39. Гилаев, Г. Г., Хабибуллин, М. Я., Гилаев, Г. Г. (2020). Основные аспекты использования кислотного геля для закачки проппанта во время работ по гидроразрыву пласта на карбонатных коллекторах в волго-уральском регионе. SOCAR Proceedings, 4, 33-41.
  40. Ambekar, A. S., Sivakumar, R. H., Anantharaman, N. A., Vivekenandan, M. D. (2016). CFD simulation study of shelf and tube heat exchangers with different baffle segment configurations. Applied Thermal Engineering, 108, 999-1007.
  41. Третьяк, А. А., Савенок, О. В., Швец, В. В. (2019). Скважинные фильтры. Новочеркасск: Колорит.
  42. Khabibullin, M. Ya. (2019). Theoretical grounding and controlling optimal parameters for water flooding tests in field pipelines. Journal of Physics: Conference Series. International Conference «Information Technologies in Business and Industry», 1333(4), 042013.
  43. Bahamon, J. I., Garcia, C. E., Ulloa, M. J., Leal, J. H. (2015, November). Successful implementation of hydraulic fracturing techniques in high permeability heavy oil wells in the Llanos Basin-Colombia. SPE-177119-MS. In: The SPE Latin American and Caribbean Petroleum Engineering Conference, Quito, Ecuador. Society of Petroleum Engineers.
  44. Боревский, Б. В., Язвин, А. Л. (2012). Основные этапы развития учения об оценке эксплуатационных запасов питьевых и технических подземных вод в СССР и современной России. Прошлое, настоящее, будущее. Недропользование XXI век, 2, 44–54.
  45. Batalov, D. A., Soloviev, N. N., Mukhametshin, V. Sh., et al. (2020). Forecasting the use of non-stationary waterflooding in the conditions of oil deposits in Western Siberia. IOP: Earth and Environmental Science (EES), 579, 012020.
  46. Khabibullin, M. Ya. (2019). Development of the design of the sucker-rod pump for sandy wells. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 560, 012065.
  47. Боревский, Б. В., Язвин, А. Л. (2014). Еще раз об упрощенных требованиях к оценке запасов подземных вод на участках недр, эксплуатируемых одиночными водозаборами: состояние проблемы и пути решения. Разведка и охрана недр, 5, 32–39.
  48. Алексеев, В. С., Тесля, В. Г. (2009). Критерии проектирования фильтров водозаборных скважин. Водоснабжение и санитарная техника, 11, 32-38.
  49. Ван, Х., Подгорнов, В. М. (2020). Скин-фактор композитного забойного фильтра. Строительство скважин нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 3, 26-31.
  50. Soloviev, N. N., Mukhametshin, V. Sh., Safiullina, A. R. (2020). Developing the efficiency of low-productivity oil deposits via internal flooding. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 952, 012064.
  51. Khabibullin, M. Ya. (2019). Managing the reliability of the tubing string in impulse non-stationary flooding. Journal of Physics: Conference Series. International Conference «Information Technologies in Business and Industry». 4 – Mechatronics, Robotics and Electrical Drives, 1333(5), 052012.
  52. Xiong, Y. A., Xu, H. J., Wang, Y. D., et al. (2018). Fluid flow with compaction and sand production in unconsolidated sandstone reservoir. Petroleum, 4(3), 358-363.
  53. Каушанский, Д. А., Демьяновский, В. Б., Бакиров, Н. Р., Еременк, В. Б. (2020). Тестирование полимерно-гелевых систем «Темпоскрин-плюс ВПП» и «Темпоскрин-люкс» в условиях применения высокоминерализованных агентов закачки при высоких температурах пласта. Нефтепромысловое дело, 2 (614), 32-37.
  54. Zhang, J., Lu, Y. (2019). Study on temperature distribution of ultra-deep wellbore and its effect on mechanical properties of surrounding rock. Chinese Journal of Rock Mechanics and Engineering, 38, 2831-2839.
  55. Бахтизин, Р. Н., Каримов, Р. М., Мастобаев, Б. Н. (2016). Обобщенная кривая течения и универсальная реологическая модель нефти. SOCAR Proceedings, 2, 43-49.
  56. Ван, X., Подгорнов, В. М. (2019). Проектирование мест расположения термокомпенсаторов для предотвращения деформации многослойных фильтров в горизонтальном стволе паронагнетательной скважины. Газовая промышленность, 4, 38-44.
  57. Кашников, Ю. А., Ашихмин, С. Г., Кухтинский, А. Э. (2020). О связи коэффициентов трещиностойкости и геофизических характеристик горных пород месторождений углеводородов. Записки Горного института, 241, 83-90.
  58. Mukhametshin, V. Sh. (2020). Rationale for the production of hard-to-recover deposits in carbonate reservoirs. IOP: Earth and Environmental Science (EES), 579, 012012.
  59. Хабибуллин, М. Я. (2018). Исследование процессов, происходящих в колонне труб при устьевой импульсной закачке жидкости в скважину. Нефтегазовое дело, 16(6), 34-39.
  60. Бондаренко, В. А., Климовец, В. Н., Щетников, В. И. и др. (2013). Опыт борьбы с пескопроявлениями при эксплуатации скважин Анастасиевско-Троицкого месторождения Краснодарского края. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 6, 17-21.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300892

E-mail: vsh@of.ugntu.ru


L. S. Kuleşova

Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya

Yataqların sulaşdırma yolu ilə işlənməsinin səmərəliliyini artırmaq üçün dolayı qiymətləndirmələrin istifadəsi


Məqalədə Qərbi Sibirin terrigen kollektorlarında iki qrup yatağın sulaşdırma təcrübəsi ümumiləşdirilmişdir. Göstərilmişdir ki, müxtəlif növ qeyri-müəyyənliklər olan şəraitlərdə yataqların sulaşdırma səmərəliliyinin artırılması məsələləri məhdud informasiya həcmi və dolayı məlumatların istifadəsi əsasında müvəffəqiyyətlə həll edilə bilər. Qarşılıqlı korrelyasiya funksiyalarının maksimum qiymətlərinin proqnozlaşdırılması, sulaşdırmanın müvəffəqiyyətliliyinin qiymətləndirilməsi zamanı qeyri-müəyyənlik dərəcəsinin azaldılması, yataqların təbii rejimdə işlənməsi zamanı quyuların maksimum optimal aylıq maye hasilatının proqnozlaşdırılması, habelə seçici və yuva sulaşdırmasının təşkilinin əsaslandırılması üçün vurucu quyuları əhatə edən quyuların proqnozlaşdırılması, boşdayanan quyuların, digər horizontlardan olan quyuların mövcud quyu fonduna keçirilməsi üçün alqoritmlər təklif edilmişdir. Əldə edilmiş alqoritmlərin, modellərin və nəticələrin minimal risklərlə şamil edilə biləcəyi obyektlər təklif olunmuşdur.

Açar sözlər: dolayı məlumat; sulaşdırma; qeofiziki məlumatlar; layların xüsusiyyətləri; işləmənin səmərəliliyi; Qərbi Sibir yataqları.

Məqalədə Qərbi Sibirin terrigen kollektorlarında iki qrup yatağın sulaşdırma təcrübəsi ümumiləşdirilmişdir. Göstərilmişdir ki, müxtəlif növ qeyri-müəyyənliklər olan şəraitlərdə yataqların sulaşdırma səmərəliliyinin artırılması məsələləri məhdud informasiya həcmi və dolayı məlumatların istifadəsi əsasında müvəffəqiyyətlə həll edilə bilər. Qarşılıqlı korrelyasiya funksiyalarının maksimum qiymətlərinin proqnozlaşdırılması, sulaşdırmanın müvəffəqiyyətliliyinin qiymətləndirilməsi zamanı qeyri-müəyyənlik dərəcəsinin azaldılması, yataqların təbii rejimdə işlənməsi zamanı quyuların maksimum optimal aylıq maye hasilatının proqnozlaşdırılması, habelə seçici və yuva sulaşdırmasının təşkilinin əsaslandırılması üçün vurucu quyuları əhatə edən quyuların proqnozlaşdırılması, boşdayanan quyuların, digər horizontlardan olan quyuların mövcud quyu fonduna keçirilməsi üçün alqoritmlər təklif edilmişdir. Əldə edilmiş alqoritmlərin, modellərin və nəticələrin minimal risklərlə şamil edilə biləcəyi obyektlər təklif olunmuşdur.

Açar sözlər: dolayı məlumat; sulaşdırma; qeofiziki məlumatlar; layların xüsusiyyətləri; işləmənin səmərəliliyi; Qərbi Sibir yataqları.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Муслимов, Р. Х. (2014). Нефтеотдача: прошлое, настоящее, будущее (оптимизация добычи, максимизация КИН). Казань: ФЭН.
  2. Economides, M., Oligney, R., Valko, P. (2002). Unified fracture design: bridging the gap between theory and practice. Alvin, Texas: Orsa Press.
  3. Лысенко, В. Д. (2009). Разработка нефтяных месторождений. Эффективные методы. Москва: Недра-Бизнесцентр.
  4. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Управление заводнением залежей нефти в карбонатных коллекторах. SOCAR Proceedings, SI1, 38-44.
  5. Грищенко, В. А., Позднякова, Т. В., Мухамадиев, Б. М. и др. (2021). Повышение эффективности разработки залежей нефти в карбонатных коллекторах на примере турнейского яруса. SOCAR Proceedings, SI2, 238-247.
  6. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  7. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  8. Велиев, Э. Ф. (2022). Применение смягченной воды для улучшенияэффективности мицеллярного заводнения. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  9. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30.
  10. Пятибратов, П. В., Заммам Мажед. (2022). Оптимизация заводнения на основе метода линий тока и решения задачи линейного программирования. SOCAR Proceedings, SI2, 153-163.
  11. Яртиев, А. Ф., Хакимзянов, И. Н., Петров, В. Н., Идиятуллина, З. С. (2016). Совершенствование технологий по выработке запасов нефти из неоднородных и сложнопостроенных коллекторов Республики Татарстан. Казань: Ихлас.
  12. Якупов, Р. Ф., Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Трофимов, В. Е. (2019). Оптимизация выработки запасов из водонефтяных зон горизонта D3ps Шкаповского нефтяного месторождения с помощью горизонтальных скважин. Георесурсы, 21(3), 55-61.
  13. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  14. Титов, А. П., Бодрягин, А. В., Митрофанов, А. Д. и др. (2017). Анализ режимов закачки воды в пласт ЮВ1 Тюменского месторождения для выявления оптимальных давлений нагнетания. Горные ведомости, 3(34), 48-61.
  15. Suleimanov, B. A.,  Ismailov, F. S., Dyshin, O. A., Veliyev, E. F. (2016). Selection methodology for screening evaluation of EOR methods. Petroleum Science and Technology, 34(10), 961-970.
  16. Аббасов, А. А., Аббасов, Э. М., Исмайлов, Ш. З., Сулейманов, А. А. (2021). Оценка эффективности процесса заводнения нефтяных пластов на основе емкостно-резистивной модели с нелинейным коэффициентом продуктивности. SOCAR Procеedings, 3, 45-53.
  17. Грищенко, В. А., Циклис, И. М., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Методические подходы к повышению эффективности системы заводнения на поздней стадии разработки. SOCAR Proceedings, SI2, 161-171.
  18. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  19. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Экспресс-оценка коэффициента извлечения нефти при разработке залежей в карбонатных коллекторах на естественных режимах. SOCAR Proceedings, SI1, 27-37.
  20. Грищенко, В. А., Гареев, Р. Р., Циклис, И. М. и др. (2021). Расширение круга льготируемых объектов, содержащих трудноизвлекаемые запасы нефти. SOCAR Proceedings, SI2, 8-18.
  21. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2020). Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  22. Гасумов, Э. Р., Гасумов, Р. А. (2020). Управление инновационными рисками при выполнении геолого-технических (технологических) мероприятий на нефтегазовых месторождениях. SOCAR Proceedings, 2, 8-16.
  23. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2021). Colloidal dispersion gels for in-depth permeability modification. Modern Physics Letters B, 35(1), 2150038.
  24. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71-79.
  25. Мухаметшин, В. В., Андреев, В. Е., Дубинский, Г. С. и др. (2016). Использование принципов системного геолого-технологического прогнозирования при обосновании методов воздействия на пласт. SOCAR Proceedings, 3, 46–51.
  26. Хисамиев, Т. Р., Баширов, И. Р., Мухаметшин, В. Ш. и др. (2021). Результаты оптимизации системы разработки и повышения эффективности выработки запасов карбонатных отложений турнейского яруса Четырманского месторождения. SOCAR Proceedings, SI2, 131-142.
  27. Грищенко, В. А., Асылгареев, И. Н., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Методический подход к мониторингу эффективности использования ресурсной базы при разработке нефтяных месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 229-237.
  28. Suleimanov, B. A., Latifov, Y. A., Veliyev, E. F., Frampton, H. (2018). Comparative analysis of the EOR mechanisms by using low salinity and low hardness alkaline water. Journal of Petroleum Science and Engineering, 162, 35-43.
  29. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F. (2017). Novel polymeric nanogel as diversion agent for enhanced oil recovery. Petroleum Science and Technology, 35(4), 319-326.
  30. Тазетдинов, Р. К. (2013). От работающей толщины к приемистости скважины Проблемы сбора, подготовки и транспорта нефти и нефтепродуктов, 1 (91), 62-65.
  31. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Обоснование необходимости учета интерференции между скважинами при разряжении сетки скважин на пашийском горизонте Бавлинского месторождения. SOCAR Proceedings, SI1, 77-87.
  32. Курбанова, Г. Я., Гусева, Д. Н. (2015). Применение гидродинамических методов воздействия для оптимизации системы разработки на различных стадиях заводнения. Нефть. Газ. Новации, 12, 76–79.
  33. Мухаметшин, В. Ш. (1989). Зависимость нефтеизвлечения от плотности сетки скважин при разработке низкопродуктивных карбонатных залежей. Нефтяное хозяйство, 12, 26–29.
  34. Якупов, Р. Ф., Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2021). Использование гидродинамической модели при создании обратного конуса нефти в условиях водонефтяных зон. SOCAR Proceedings, 2, 54-61.
  35. Индрупский, И. М., Шупик, Н. В., Закиров, С. Н. (2013). Повышение эффективности поддержания пластового давления на основе опережающего заводнения. Технологии нефти и газа, 3(86), 49-55.
  36. Яртиев, А. Ф., Хабибрахманов, А. Г., Подавалов, В. Б., Бакиров, А. И. (2017). Циклическое заводнение бобриковского горизонта Сабанчинского нефтяного месторождения. Нефтяное хозяйство, 3, 85-87.
  37. Мухаметшин, В. В. (2020). Повышение эффективности управления объектами добычи нефти с использованием метода аналогий. SOCAR Proceedings, 4, 42-50.
  38. Рогачев, М. К., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Повышение эффективности использования ресурсной базы жидких углеводородов в юрских отложениях Западной Сибири. Записки Горного института, 240, 711-715.
  39. Мухаметшин, В. В. (2021). Повышение эффективности управления разработкой залежей Западно-Сибирской нефтегазоносной провинции на основе дифференциации и группирования. Геология и геофизика, 62(12), 1672–1685.
  40. Мухаметшин, В. В., Андреев, В. Е. (2018). Повышение эффективности оценки результативности технологий, направленных на расширение использования ресурсной базы месторождений с трудноизвлекаемыми запасами. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 329(8), 30–36.
  41. Мирзаджанзаде, А. Х., Степанова, Г. С. (1977). Математическая теория эксперимента в добыче нефти и газа. Москва: Недра.
  42. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2020). О снижении уровня неопределенности при управлении заводнением залежей с трудноизвлекаемыми запасами. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 331(5), 140–146.
  43. Grishchenko, V. A., Mukhametshin, V. Sh., Rabaev, R. U. (2022) Geological structure features of carbonate formations and their impact on the efficiency of developing hydrocarbon deposits. Energies, 15(23), 9002.
  44. Грищенко, В. А., Рабаев, Р. У., Асылгареев, И. Н. и др. (2021). Методический подход к определению оптимальных геолого-технологических характеристик при планировании ГРП на многопластовых объектах. SOCAR Proceedings, SI2, 182-191.
  45. Бокс, Дж., Дженкинс, Г. (1974). Анализ временных рядов. Прогноз и управление. Москва: Мир.
  46. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Обоснование систем заводнения низкопродуктивных залежей нефти в условиях ограниченного объема информации. SOCAR Procеedings, 2, 16–22.
  47. Вальд, А. (1969). Последовательный анализ. Москва: ГИС.
  48. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В .Ш., Бахтизин, Р. Н., Шешдиров, Р. И. (2021). Определение объемного коэффициента сетки скважин для оценки конечного коэффициента нефтеизвлечения при разработке залежей нефти горизонтальными скважинами. SOCAR Proceedings, 2, 47-53.
  49. Расизаде, Я. М., Каграманова, А. П., Литвинов, В. П., Чагиев, Т. М. (1975). О повышении успешности кислотных обработок скважин с помощью метода распознавания образа. Нефтепромысловое дело, 7, 40-42.
  50. Хайрединов, Н. Ш., Попов, А. М., Мухаметшин, В. Ш. (1992). Повышение эффективности заводнения низкопродуктивных залежей нефти в карбонатных коллекторах. Нефтяное хозяйство, 9, 18–20.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300893

E-mail: markl212@mail.ru


O. A. Lobanova, İ. M. İndrupskiy

Rusiya Elmlər Akademiyasının Neft və Qaz Problemləri İnstitutu, Moskva, Rusiya

Müasir hidrodinamiki simulyatorlarda kompozisiya modelləşdirmə alqoritmlərinin həyata keçirilmə xüsusiyyətləri


Müasir sənaye hidrodinamiki simulyatorlar bir neçə ayrı-ayrı moduldan ibarət inteqrasiya olunmuş proqram məhsullarıdır. Müxtəlif tərkibli qazların vurulması, qaz kondensat və neft-qaz-kondensat yataqlarının işlənməsi və termiki təsir effektlərinin modelləşdirilməsi zamanı flüid sisteminin komponent tərkibinin hərtərəfli hesablanması tələb olunur. Bu məqsədlə hər bir addımda və hər bir şəbəkə blokunda komponentlərin birgə mövcud fazalar arasında paylanmasını, həmçinin bu fazaların sayını və paylarını təyin etməklə komponentlər üçün süzülmə tənliklərinin həllini tamamlayan kompozisiya (çoxkomponentli) modelləşdirməsindən istifadə olunur. Bunun üçün hidrodinamiki simulyator, əsas metod və alqoritmlərinə görə fluid modelinin (PVT modeli) qurulması və tənzimlənməsi modulunun analoqu olan termodinamik alt tapşırığın həllini istifadə edir. Məqalədə bəzi geniş yayılmış müasir hidrodinamiki simulyatorlarda kompozisiya modelləşdirmə alqoritmlərinin həyata keçirilməsinin əsas prinsipləri və fərqli xüsusiyyətləri müzakirə olunur.

Açar sözlər: kompozisiya modelləşdirməsi; çoxkomponentli süzülmə; hidrodinamiki simulyator; izotermik və qeyri-izotermik kompozisiya modeli.

Müasir sənaye hidrodinamiki simulyatorlar bir neçə ayrı-ayrı moduldan ibarət inteqrasiya olunmuş proqram məhsullarıdır. Müxtəlif tərkibli qazların vurulması, qaz kondensat və neft-qaz-kondensat yataqlarının işlənməsi və termiki təsir effektlərinin modelləşdirilməsi zamanı flüid sisteminin komponent tərkibinin hərtərəfli hesablanması tələb olunur. Bu məqsədlə hər bir addımda və hər bir şəbəkə blokunda komponentlərin birgə mövcud fazalar arasında paylanmasını, həmçinin bu fazaların sayını və paylarını təyin etməklə komponentlər üçün süzülmə tənliklərinin həllini tamamlayan kompozisiya (çoxkomponentli) modelləşdirməsindən istifadə olunur. Bunun üçün hidrodinamiki simulyator, əsas metod və alqoritmlərinə görə fluid modelinin (PVT modeli) qurulması və tənzimlənməsi modulunun analoqu olan termodinamik alt tapşırığın həllini istifadə edir. Məqalədə bəzi geniş yayılmış müasir hidrodinamiki simulyatorlarda kompozisiya modelləşdirmə alqoritmlərinin həyata keçirilməsinin əsas prinsipləri və fərqli xüsusiyyətləri müzakirə olunur.

Açar sözlər: kompozisiya modelləşdirməsi; çoxkomponentli süzülmə; hidrodinamiki simulyator; izotermik və qeyri-izotermik kompozisiya modeli.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Mydland, S., Whitson, C. H., Carlsen, M. L., et al. (2020). Black-oil and compositional reservoir simulation of gas-based EOR in tight unconventionals.  URTeC 2765. In: Unconventional Resources Technology Conference.
  2. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  3. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  4. Абдуллаев, В. Дж., Гамзаев, Х. М. (2022). Численный метод определения коэффициента гидравлического сопротивления двухфазного потока в газлифтной скважине. SOCAR Proceedings, 1, 56-60.
  5. Сулейманов, Б. А., Исмайлов, Ф. С., Дышин, О. А. (2013). Статистическое моделирование жизненного цикла разработки нефтяного месторождения. Нефтепромысловое дело, 5, 10-18.
  6. Курбанбаев, М. И., Дышин, О. А., Келдибаева, С. С., Мамедбейли, Т.Э. (2013). Aнализ состояния разработки 13 горизонта месторождения «Узень» на основе статистического моделирования жизненного цикла. SOCAR Proceedings, 3, 41-44.
  7. Сулейманов, Б. А., Исмайлов, Ф. С., Дышин, О. А., Келдибаева, С. С. (2021). Статистическое моделирование жизненного цикла разработки нефтяного месторождения. Scientific Petroleum, 2, 42-51.
  8. Darcy, H. (1856). Les fontaines publiques de la ville de dijon. Paris: Victor Dalmont.
  9. Coats, K., Thomas, L., Pierson, R. (1998). Compositional and black oil reservoir simulation. SPE Reservoir Evaluation & Engineering, 1(04), 372-379.
  10. RFD tNavigator User Manual. Version 22.4
  11. Брусиловский, А. И. (2002). Фазовые превращения при разработке месторождений нефти и газа. Москва: Грааль.
  12. Whitson, C. H., Brule, M. R. (2000). Phase behavior. SPE Monograph (Henry L. Doherty) Series, Vol. 20. Richardson, Texas USA: Society of Petroleum Engineers.
  13. Michelsen, M. L. (1982). The isothermal flash problem. Part II. Phase-split calculation. Fluid Phase Equilibria, 9, 21-40.
  14. Michelsen, M. L. (1982). The isothermal flash problem. Part I. Stability. Fluid Phase Equilibria, 9, 1-19.
  15. Dong, X., Liu, H., Hou, J., et al. (2016). Phase equilibria of confined fluids in nanopores of tight and shale rocks considering the effect of capillary pressure and adsorption film. Industrial & Engineering Chemistry Research, 55(3), 798–811.
  16. Sandoval, D., Yan, W., Michelsen, M., Stenby, E. (2016, August). Model comparison for high-pressure adsorption in shale and its influence on phase equilibria. In: ECMOR XV – 15th European Conference on the Mathematics of Oil Recovery.
  17. Sandoval, D. R., Yan, W., Michelsen, M. L., Stenby, E. H. (2018). Influence of adsorption and capillary pressure on phase equilibria inside shale reservoirs. Energy & Fuels, 32 (3), 2819-2833.
  18. Лобанова, О. А., Индрупский, И. М. (2020). Моделирование влияния динамической адсорбции на фазовое поведение углеводородов в сланцевых и плотных коллекторах. Георесурсы 22(1), 13-21.
  19. Сулейманов, Б. А., Фейзуллаев, Х. А. (2023). Моделирование изоляции водопритоков при разработке слоисто-неоднородных нефтяных пластах. SOCAR Proceedings, 1, 43-50.
  20. Suleimanov, B. A., Feyzullayev, Kh. A., Abbasov, E. M. (2019). Numerical simulation of water shut-off performance for heterogeneous composite oil reservoirs. Applied and Computational Mathematics, 18(3), 261-271.
  21. (2021). Schlumberger ECLIPSE Technical Description. Version 2021.2
  22. Coats, K. H. (2001). IMPES stability: The stable step. SPE-69225-MS. In: SPE Reservoir Simulation Symposium. Society of Petroleum Engineers.
  23. Indrupskiy, I. M., Lobanova, O. A., Zubov, V. R. (2017). Non-equilibrium phase behavior of hydrocarbons in compositional simulation and upscaling. Computational Geosciences, 21(5), 1173.
  24. Bogachev, K., Zemtsov, S., Milyutin, S., et al. (2019, October). Numerical modeling of non-equilibrium phase transitions in the isothermal compositional hydrocarbon flow simulations. SPE-196871-MS. In: SPE Russian Petroleum Technology Conference. Society of Petroleum Engineers.
  25. Schlumberger Intersect Technical Description. Version 2021.1
  26. Cao, C., Crumpton, P. I., Schrader, M. L. (2009, February). Efficient general formulation approach for modeling complex physics. SPE-119165-MS. In: the SPE Reservoir Simulation Symposium, The Woodlands, Texas. Society of Petroleum Engineers.
  27. Aziz, K., Wong, T. W. (1989) Considerations in the development of multipurpose reservoir simulation models. In: First and Second Forum on Reservoir Simulation. Alpbach, Austria.
  28. (2016). CMG STARS User Guide. Version 2016.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300894

E-mail: lobanova.ipng@hotmail.com


A. R. Safiullina, İ. N. Xakimzyanov, V. V. Muxametşin, L. S. Kuleşova, A. Y. Davıdov, Z. N. Saqitova, A. Y. Polyakov

Ufa Dövlət Neft Texniki Universitetinin Neft və Qaz İnstitutu (Oktyabrski filialı), Rusiya

Tuymazinsk və Bavlinsk yataqlarının Devon məhsuldar obyektlərinin son işləmə mərhələsinin səmərəliliyinin artırılması üçün analogiya metodunun istifadəsi


Məqalədə Volqa-Ural neft və qaz vilayətinin (VUNGV) «yetkin» neft yataqlarının son mərhələsinin işlənməsi texnologiyalarının tədbiqinin uğurlu təcrübəsindən geniş istifadə edilməsi və aşağı səmərəli qərarların qəbul edilməsi risklərinin azaldılması üçün yataqların faktor analizinin istifadəsinə əsaslanaraq qruplar şəklində birləşdirilməsi təklif olunmuşdur. Tuymazinsk və Bavlinsk neft yataqları daxilində müxtəlif stratiqrafik elementlərə aid edilən lay qruplarının müəyyən edilməsinin nəticələri təqdim olunmuşdur. Qalıq ehtiyatların qazılmasında öz səmərəliliyini göstərən texnologiyaların çarpaz istifadəsi təklif edilmişdir. VUNGV yataqlarında uğurlu texnologiyaların çoxaldılması üçün obyekt-qrupları daxilində layların və onları doyuran flüidlərin geoloji-fiziki və fiziki-kimyəvi xassələrinin xüsusiyyətləri vurğulanmışdır.

Açar sözlər: karbonat və terrigen çöküntüləri; qalıq neft ehtiyatları; geoloji-fiziki; layların fiziki-kimyəvi xassələri; faktor analizi; analogiya üsulu; risklərin azaldılması.

Məqalədə Volqa-Ural neft və qaz vilayətinin (VUNGV) «yetkin» neft yataqlarının son mərhələsinin işlənməsi texnologiyalarının tədbiqinin uğurlu təcrübəsindən geniş istifadə edilməsi və aşağı səmərəli qərarların qəbul edilməsi risklərinin azaldılması üçün yataqların faktor analizinin istifadəsinə əsaslanaraq qruplar şəklində birləşdirilməsi təklif olunmuşdur. Tuymazinsk və Bavlinsk neft yataqları daxilində müxtəlif stratiqrafik elementlərə aid edilən lay qruplarının müəyyən edilməsinin nəticələri təqdim olunmuşdur. Qalıq ehtiyatların qazılmasında öz səmərəliliyini göstərən texnologiyaların çarpaz istifadəsi təklif edilmişdir. VUNGV yataqlarında uğurlu texnologiyaların çoxaldılması üçün obyekt-qrupları daxilində layların və onları doyuran flüidlərin geoloji-fiziki və fiziki-kimyəvi xassələrinin xüsusiyyətləri vurğulanmışdır.

Açar sözlər: karbonat və terrigen çöküntüləri; qalıq neft ehtiyatları; geoloji-fiziki; layların fiziki-kimyəvi xassələri; faktor analizi; analogiya üsulu; risklərin azaldılması.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Муслимов, Р. Х. (2009). Особенности разведки и разработки нефтяных месторождений в условиях рыночной экономики. Казань: ФЭН.
  2. Лысенко, В. Д. (2009). Разработка нефтяных месторождений. Эффективные методы. Москва: Недра-Бизнесцентр.
  3. Мухаметшин, В. В. (2018). Обоснование трендов повышения степени выработки запасов нефти нижнемеловых отложений Западной Сибири на основе идентификации объектов. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 329(5), 117–124.
  4. Якупов, Р. Ф., Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Трофимов, В. Е. (2019). Оптимизация выработки запасов из водонефтяных зон горизонта D3ps Шкаповского нефтяного месторождения с помощью горизонтальных скважин. Георесурсы, 21(3), 55-61.
  5. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  6. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  7. Лятифов, Я. А. (2021). Нестационарное воздействие термоактивной полимерной композицией для глубинного выравнивания профиля фильтрации. Scientific Petroleum, 1, 25-30.
  8. Аржиловский, А. В., Афонин, Д. Г., Ручкин, А. А. и др. (2022). Экспресс-оценка прироста коэффициента извлечения нефти в результате применения водогазовых методов увеличения нефтеотдачи. Нефтяное хозяйство, 9, 63-67.
  9. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2022). Повышение эффективности выработки запасов залежей нижнего мела Западной Сибири с использованием методов увеличения нефтеотдачи. SOCAR Proceedings, SI1, 9-18.
  10. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Управление заводнением залежей нефти в карбонатных коллекторах. SOCAR Proceedings, SI1, 38-44.
  11. Аббасов, А. А., Аббасов, Э. М., Исмайлов, Ш. З., Сулейманов, А. А. (2021). Оценка эффективности процесса заводнения нефтяных пластов на основе емкостно-резистивной модели с нелинейным коэффициентом продуктивности. SOCAR Procеedings, 3, 45-53.
  12. Бриллиант, Л. С., Завьялов, А. С., Данько, М. Ю. и др. (2019). Интеграция методов машинного обучения и геолого-гидродинамического моделирования при проектировании разработки месторождений. Нефтяное хозяйство, 10, 48-53.
  13. Агишев, Э. Р., Дубинский, Г. С., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Прогнозирование параметров трещины гидроразрыва пласта на основе исследования геомеханики породы-коллектора. SOCAR Proceedings, 4, 107-116.
  14. Мухаметшин, В. Ш., Зейгман, Ю. В., Андреев, А. В. (2017). Экспресс-оценка потенциала добывных возможностей залежей для определения эффективности применения нанотехнологий и необходимости стимулирования ввода их в разработку. Нанотехнологии в строительстве, 9(3), 20–34.
  15. Зарипов, А. Т., Хусаинов, В. М., Кабирова, А. Х. (2022). Влияние температурных условий геологической среды и состава нефти месторождений Республики Татарстан на полноту извлечения углеводородов. Нефтяное хозяйство, 9, 74.
  16. Газизов, А. Ш., Газизов, А. А., Кабиров, М. М., Ханнанов, Р. Г. (2008). Интенсификация добычи нефти в осложненных условиях. Казань: Центр инновационных технологий.
  17. Грищенко, В. А., Позднякова, Т. В., Мухамадиев, Б. М. и др. (2021). Повышение эффективности разработки залежей нефти в карбонатных коллекторах на примере турнейского яруса. SOCAR Proceedings, SI2, 238-247.
  18. Грищенко, В. А., Циклис, И. М., Мухаметшин, В. Ш., Якупов, Р. Ф. (2021). Методические подходы к повышению эффективности системы заводнения на поздней стадии разработки. SOCAR Proceedings, SI2, 161-171.
  19. Ибрагимов, Н. Г., Мусабиров, М. Х., Яртиев, А. Ф. (2014). Эффективность комплекса технологий стимуляции скважин в ОАО «Татнефть». Нефтяное хозяйство, 7, 44-47.
  20. Муслимов, Р. Х. (2014). Нефтеотдача: прошлое, настоящее, будущее (оптимизация добычи, максимизация КИН). Казань: ФЭН.
  21. Рогачев, М. К., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Повышение эффективности использования ресурсной базы жидких углеводородов в юрских отложениях Западной Сибири. Записки Горного института, 240, 711-715.
  22. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. (2021). Дифференциация и группирование сложнопостроенных залежей нефти в карбонатных коллекторах в решении задач управления разработкой. SOCAR Proceedings, SI1, 88-97.
  23. Ибатуллин, Р. Р., Гаффаров, Ш. К., Хисаметдинов, М. Р., Минихаиров, Л. И. (2022). Обзор мировых проектов полимерных методов увеличения нефтеотдачи. Нефтяное хозяйство, 7, 32–37.
  24. Орлова, И. О., Захарченко, Е. И., Скиба, Н. К., Захарченко, Ю. И. (2014). Методический подход к классификации месторождений и поиску месторождений-аналогов. Геология, геофизика и разработка нефтяных и газовых месторождений, 12, 16-18.
  25. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2020). О снижении уровня неопределенности при управлении заводнением залежей с трудноизвлекаемыми запасами. Известия ТПУ. Инжиниринг георесурсов, 331(5), 140–146.
  26. Грищенко, В. А., Гареев, Р. Р., Циклис, И. М. и др. (2021). Расширение круга льготируемых объектов, содержащих трудноизвлекаемые запасы нефти. SOCAR Proceedings, SI2, 8-18.
  27. Велиев, Э. Ф., Алиев, А. А., Маммедбейли, Т. Е. (2021). Применение машинного обучения для прогнозирования эффективности внедрения технологий борьбы с конусообразованием. SOCAR Procceedings, 1, 104-113.
  28. Гасумов, Э. Р., Гасумов, Р. А. (2020). Управление инновационными рисками при выполнении геолого-технических (технологических) мероприятий на нефтегазовых месторождениях. SOCAR Proceedings, 2, 8-16.
  29. Якупов, Р. Ф., Рабаев, Р. У., Мухаметшин, В. В. и др. (2022). Анализ эффективности реализуемой системы разработки, бурения горизонтальных скважин и проведения ГТМ в условиях карбонатных отложений турнейского яруса Знаменского нефтяного месторождения. SOCAR Proceedings, 4, 97-106.
  30. Мухаметшин, В. Ш. (2022). Экспресс-оценка коэффициента извлечения нефти при разработке залежей в карбонатных коллекторах на естественных режимах. SOCAR Proceedings, SI1, 27-37.
  31. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2020) Preformed particle gels for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 34(28), 2050260.
  32. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Naghiyeva, N. V. (2021) Colloidal dispersion gels for in-depth permeability modification. Modern Physics Letters B, 35(1), 2150038.
  33. Veliyev, E. F. (2022). Softened water application to improve micellar flooding performance. Scientific Petroleum, 2, 52-56.
  34. Suleimanov, B. A., Latifov, Y. A., Veliyev, E. F., Frampton, H. (2018). Comparative analysis of the EOR mechanisms by using low salinity and low hardness alkaline water. Journal of Petroleum Science and Engineering, 162, 35-43.
  35. Велиев, Н. A., Джамалбеков, M. A., Ибрагимов, X. M., Гасанов, И. Р. (2021). О перспективах применения СО2 для повышения нефтеотдачи на месторождениях Азербайджана. SOCAR Proceedings, 1, 83–89.
  36. Мухаметшин, В. В., Бахтизин, Р. Н., Кулешова, Л. С. и др. (2021). Скрининг и оценка условий эффективного применения методов увеличения нефтеотдачи высокообводненных залежей с трудноизвлекаемыми запасами. SOCAR Proceedings, SI2, 48-56.
  37. Кулешова, Л. С., Мухаметшин, В. Ш. (2022). Поиск и обоснование применения инновационных методов добычи углеводородов в осложненных условиях. SOCAR Proceedings, SI1, 71-79.
  38. Чертенков, М. В., Чуйко, А. И., Аубакиров, А. Р., Пятибратов, П. В. (2015). Выбор объектов и перспективных участков для применения циклического заводнения. Нефтяное хозяйство, 8, 60-64.
  39. Токарев, М. А. (1990). Комплексный геолого-промысловый контроль за текущей нефтеотдачей при вытеснении нефти водой. Москва: Недра.
  40. Грищенко, В. А., Асылгареев, И. Н., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Методический подход к мониторингу эффективности использования ресурсной базы при разработке нефтяных месторождений. SOCAR Proceedings, SI2, 229-237.
  41. Мухаметшин, В. В. (2020). Повышение эффективности управления объектами добычи нефти с использованием метода аналогий. SOCAR Proceedings, 4, 42-50.
  42. Абызбаев, И. И. (1985). Группирование пластовых залежей нефти по основным геолого-промысловым параметрам. Геология нефти и газа, 3, 54-56.
  43. Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2019). Обоснование систем заводнения низкопродуктивных залежей нефти в условиях ограниченного объема информации. SOCAR Procеedings, 2, 16–22.
  44. Мухаметшин, В. Ш., Хакимзянов, И. Н. (2021). Особенности группирования низкопродуктивных залежей нефти в карбонатных коллекторах для рационального использования ресурсов в пределах Урало-Поволжья. Записки Горного института, 252, 896-907.
  45. Шпуров, И. В., Захаренко, В. А., Фурсов, А. Я. (2015). Дифференцированный анализ степени вовлечения и выработанности запасов юрских залежей в пределах Западно-Сибирской НГП. Недропользование XXI век, 1(51), 12-19.
  46. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Лифантьев, А. В. и др. (2022). Регулирование разработки основной залежи пашийского горизонта Бавлинского месторождения путем ограничения закачки воды. SOCAR Proceedings, SI1, 45-56.
  47. Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. Ш., Бахтизин, Р. Н. и др. (2021). Обоснование необходимости учета интерференции между скважинами при разряжении сетки скважин на пашийском горизонте Бавлинского месторождения. SOCAR Proceedings, SI1, 77-87.
  48. Якупов, Р. Ф., Хакимзянов, И. Н., Мухаметшин, В. В., Кулешова, Л. С. (2021). Использование гидродинамической модели при создании обратного конуса нефти в условиях водонефтяных зон. SOCAR Proceedings, 2, 54-61.
  49. Yakupov, R. F., Mukhametshin, V. Sh., Tyncherov, K. T. (2018). Filtration model of oil coning in a bottom water-drive reservoir. Periodico Tche Quimica, 15(30), 725-733.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300895

E-mail: vv@of.ugntu.ru


İ. A. Qujov1, V. A. Süleymanov2, A. A. Rotov1, N. A. Buznikov1, T. V. Çeltsova1

1«Qazprom VNİİGAZ» MMC, Razvilka, Moskva vilayəti, Rusiya; 2İ. M. Qubkin adına Rusiya Dövlət Neft və Qaz Universiteti (MTU), Moskva, Rusiya

Uzun boru kəmərində hidratəmələgəlmə inhibitorlarının hərəkət dinamikasının modelləşdirilməsi


Çoxfazalı fluid daşıyan uzun relyef mədən boru kəmərində hidratəmələgəlmə inhibitorlarının (metanol və monoetilen qlikol) hərəkət dinamikası tədqiq edilmişdir. OLGA proqram kompleksində hidrodinamik modelləşdirmə zamanı geniş qaz istehlakı üçün boru kəmərinin uzunluğu boyunca inhibitorların konsentrasiyasının paylanması əldə edilmişdir. Boru kəmərinin inhibitorla doldurulma müddətinə maye yığımının təsiri təhlil edilmişdir. Göstərilmişdir ki, inhibitorun boru kəməri boyunca yayılma vaxtı su fazasının orta hərəkət sürəti ilə müəyyən edilir. Müəyyən edilmişdir ki, boru kəmərinin metanolla doldurulma müddəti monoetilen qlikolla doldurulma müddətindən xeyli az ola bilər. Boru kəmərinin bütün uzunluğu boyunca inhibitorun lazımi tarazlıq konsentrasiyasını qurduqdan sonra metanol istifadə edərkən maye yığımı rejimində təzyiq düşməsinin monoetilen glikoldan daha az olduğu göstərilir. Aparılan modelləşdirmənin nəticələri uzun relyef mədən boru kəmərlərinin ingibitorlaşma üsullarını optimallaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər.

Açar sözlər: relyef boru kəməri; hidrodinamik modelləşdirmə; çox fazalı axın; maye yığımı; hidratəmələgəlmə inhibitoru.

Çoxfazalı fluid daşıyan uzun relyef mədən boru kəmərində hidratəmələgəlmə inhibitorlarının (metanol və monoetilen qlikol) hərəkət dinamikası tədqiq edilmişdir. OLGA proqram kompleksində hidrodinamik modelləşdirmə zamanı geniş qaz istehlakı üçün boru kəmərinin uzunluğu boyunca inhibitorların konsentrasiyasının paylanması əldə edilmişdir. Boru kəmərinin inhibitorla doldurulma müddətinə maye yığımının təsiri təhlil edilmişdir. Göstərilmişdir ki, inhibitorun boru kəməri boyunca yayılma vaxtı su fazasının orta hərəkət sürəti ilə müəyyən edilir. Müəyyən edilmişdir ki, boru kəmərinin metanolla doldurulma müddəti monoetilen qlikolla doldurulma müddətindən xeyli az ola bilər. Boru kəmərinin bütün uzunluğu boyunca inhibitorun lazımi tarazlıq konsentrasiyasını qurduqdan sonra metanol istifadə edərkən maye yığımı rejimində təzyiq düşməsinin monoetilen glikoldan daha az olduğu göstərilir. Aparılan modelləşdirmənin nəticələri uzun relyef mədən boru kəmərlərinin ingibitorlaşma üsullarını optimallaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər.

Açar sözlər: relyef boru kəməri; hidrodinamik modelləşdirmə; çox fazalı axın; maye yığımı; hidratəmələgəlmə inhibitoru.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Поушев, А. В., Гатауллин, Т. И., Суллагаев, А. В., Прокопенко, А. В. (2019). Интегрированный подход к выбору концепции обустройства уникального газоконденсатного месторождения. Газовая промышленность, 2, 52–59.
  2. Ротов, А. А., Трифонов, А. В., Истомин, В. А., Назаров, О. В. (2011). Анализ движения метанола в трубопроводах газосборных сетей. Автоматизация, телемеханизация и связь в нефтяной промышленности, 6, 26–29.
  3. Гужов, И. А. (2012). Моделирование нестационарного движения моноэтиленгликоля (МЭГа) в системе сбора и транспорта продукции скважин. Вести газовой науки, 3, 216–225.
  4. Бузников, Н. А., Истомин,  В. А., Митницкий, Р. А. (2016). Влияние накопленной в промысловом трубопроводе жидкости на движение ингибитора гидратообразования. Вести газовой науки, 2, 112–116.
  5. Ротов, А. А., Истомин, В. А., Чельцова, Т. В., Митницкий, Р. А. (2019). Технология удаления жидкости из трубопроводов газосборных сетей за счет кратковренного увеличения отборов газа. Газовая промышленность, S1, 86–92.
  6. Bendiksen, K. H.,  Malnes,  D.  Moe, R., Nuland, S. (1991). The dynamic two-fluid model OLGA: Theory and applications. SPE Production Engineering,  6(2), 171–180.
  7. Лебский, Д. С. (2010). Современный подход к проектированию трубопровода для транспорта газонасыщенной нефти на базе динамического моделирования потока. SOCAR Proceedings, 2, 70–74.
  8. Aziz, I. A. B. A., Brandt, I., Gunasekera, D., et al. (2015). Multiphsase flow simulation – optimizing field productivity. Oilfield Review, 27 (1), 26–37.
  9. Крайнова, Е. В. (2018). Применение средств моделирования для мониторинга и анализа работы трубопроводов при транспорте многофазной продукции. Инженерная практика, 2, 72–78.
  10. Сулейманов, В. А., Бузников, Н. А. (2021). Обеспечение бесперебойности многофазного потока в протяженном морском трубопроводе: влияние состава транспортируемого флюида и профиля трассы трубопровода. SOCAR Proceedings, 3, 92–99.
  11. Бузников, Н. А., Сулейманов, В. А. (2022). Особенности эксплуатации морского трубопровода многофазного флюида в условиях накопления жидкости. SOCAR Proceedings, 1, 116–121.
  12. 12. Гужов, А. И. (1973). Совместный сбор и транспорт нефти и газа. Москва: Недра.
  13. Бузников, Н. А., Сулейманов, В. А., Трофимов, И. А. (2018). Влияние выбора ингибитора гидратообразования на обеспечении бесперебойности потока в протяженных морских трубопроводах многофазного флюида. Трубопроводный транспорт: теория и практика, 1, 34–38.
  14. Кононов, А. В., Маришкин, В. А., Ротов, А. А. и др. (2022). Моделирование режимов эксплуатации протяженного рельефного трубопровода многофазного флюида на начальной стадии освоения газоконденсатного месторождения. Газовая промышленность, S2, 90–95.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300898

E-mail: suleymanov.v@gubkin.ru


T. S. Sultanmaqomedov, R. N. Baxtizin, S. M. Sultanmaqomedov, R. R. Xasanov

Ufa Dövlət Neft Texniki Universiteti, Ufa, Rusiya

Çökmə zamanı çoxillik donmuş qruntun mexaniki xassələrinin boru kəmərinin gərginlik vəziyyətinə təsiri


Çoxillik donmuş qruntlar şəraitində çəkilmiş boru kəmərinin gərginlik-deformasiya vəziyyətinin hesablanması üsullarının təhlili verilmişdir. Uzununa və eninə hərəkətlər zamanı boru kəməri ilə qrunt arasında qarşılıqlı təsir modellərinin təhlili təqdim olunmuşdur. Boru kəmərinin bir hissəsinin donunun açılması zamanı qəbuledilməz gərginliyi müəyyən etmək üçün boru kəməri ilə torpaq arasında qarşılıqlı əlaqə vəzifələri müəyyən edilmişdir. Yarım sonsuz boru kəməri və sonlu uzunluqlu boru kəmərinin nəzərdən keçirildiyi məsələyə baxılmışdır. Qruntun donunun açılması səbəbindən iki qrunt massivi bir-birinə nisbətən hərəkət etdikdə 1020 mm diametrli boru kəmərində ən yüksək gərginlik qiymətləri olan yerlər müəyyən edilmişdir. Nəticələr uzununa gərginliklərin yerdəyişmə qiymətindən asılılığının dəyişməsi şəklində göstərilmişdir. Boru kəmərinin təklükəli kəsiyindəki gərginliklərin paylanması göstərilmiş, ən təhlükəli kəsiklər müəyyən edilmişdir. Boru kəməri divarının metalının plastik deformasiyası ilə zonanın əmələ gəlməsi prosesi tədqiq edilmişdir.

Açar sözlər: çoxillik donmuş qrunt; boru kəməri; mexaniki xüsusiyyətlər; sonlu elementlər üsulu; deformasiya; gərginlik.

Çoxillik donmuş qruntlar şəraitində çəkilmiş boru kəmərinin gərginlik-deformasiya vəziyyətinin hesablanması üsullarının təhlili verilmişdir. Uzununa və eninə hərəkətlər zamanı boru kəməri ilə qrunt arasında qarşılıqlı təsir modellərinin təhlili təqdim olunmuşdur. Boru kəmərinin bir hissəsinin donunun açılması zamanı qəbuledilməz gərginliyi müəyyən etmək üçün boru kəməri ilə torpaq arasında qarşılıqlı əlaqə vəzifələri müəyyən edilmişdir. Yarım sonsuz boru kəməri və sonlu uzunluqlu boru kəmərinin nəzərdən keçirildiyi məsələyə baxılmışdır. Qruntun donunun açılması səbəbindən iki qrunt massivi bir-birinə nisbətən hərəkət etdikdə 1020 mm diametrli boru kəmərində ən yüksək gərginlik qiymətləri olan yerlər müəyyən edilmişdir. Nəticələr uzununa gərginliklərin yerdəyişmə qiymətindən asılılığının dəyişməsi şəklində göstərilmişdir. Boru kəmərinin təklükəli kəsiyindəki gərginliklərin paylanması göstərilmiş, ən təhlükəli kəsiklər müəyyən edilmişdir. Boru kəməri divarının metalının plastik deformasiyası ilə zonanın əmələ gəlməsi prosesi tədqiq edilmişdir.

Açar sözlər: çoxillik donmuş qrunt; boru kəməri; mexaniki xüsusiyyətlər; sonlu elementlər üsulu; deformasiya; gərginlik.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Primakov, S. S., Vershinin, V. E., Zholobov, I. A. (2013). Thermal power interaction hot buried pipeline with permafrost soils. Oil Industry, 1, 128–131.
  2. Kouretzis, G. PP., Karamitros, D. K., Sloan, S. W. (2015). Analysis of buried pipelines subjected to ground surface settlement and heave. Canadian Geotechnical Journal, 52(8), 1058–1071.
  3. Trifonov, O. V., Cherniy, V. PP. (2010). A semi-analytical approach to a nonlinear stress-strain analysis of buried steel pipelines crossing active faults. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 30(11), 1298–1308.
  4. Chen, Y., Ma, Q., Li, D., et al. (2017). Numerical Simulation on Mechanical Response of Buried Pipeline under Uneven Settlement. Advances in Intelligent Systems Research, 132, 71–74.
  5. Khudayarov, B. A., Turaev, F. Z. (2019). Nonlinear vibrations of fluid transporting pipelines on a viscoelastic foundation. Magazine of Civil Engineering, 86(2), 30–45.
  6. Trifonov, O. V. (2015). Numerical stress-strain analysis of buried steel pipelines crossing active strike-slip faults with an emphasis on fault modeling aspects. Journal of Pipeline Systems Engineering and Practice, 6(1), 1-10.
  7. Zhao, Q. Q., Zhang, H. T., Fediuk, R. S., Wang, J. W. (2020). Antiskid prediction model for cement pavements in seasonal frost regions. Magazine of Civil Engineering, 98(6).
  8. Lu, H. (2020). Stress analysis of operating gas pipeline installed by horizontal directional drilling and pullback force prediction during installation. PhD Thesis. Louisiana Tech University, College of Engineering and Science.
  9. Zhang, J., Chen, Y., Zhang, H. (2020). Local buckling evolution mechanism of a buried steel pipe under fault movements. EnergyScience & Engineering, 8, 412–425.
  10. Antipov, V. V., Ofrikhter, V. G. (2020). Transition factor between elastic and deformation moduli for dispersive soils. Magazine of Civil Engineering, 99(7).
  11. Dzung, N. P. (2012). The dependence of the strength properties of soil on its physical state. Magazine of Civil Engineering, 9, 23–28.
  12. Sultanov, K. S., Kumakov, J. X., Loginov, P. V., Rikhsieva, B. B. (2020). Strength of underground pipelines under seismic effects. Magazine of Civil Engineering, 93(1), 97–120.
  13. Trifonov, O. V. (2018). The effect of variation of soil conditions along the pipeline in the fault-crossing zone. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 104, 437–448.
  14. Hawlader, B. C., Morgan, V., Clark, J. I. (2006). Modelling of pipeline under differential frost heave considering post-peak reduction of uplift resistance in frozen soil. Canadian Geotechnical Journal, 43(3), 282–293.
  15. Borodavkin, P. P. (1982). Underground main pipelines (design and construction). Moscow: Nedra.
  16. Edeki, S. G. M. (2020). Strain-based mechanical failure analysis of buried steel pipeline subjected to landslide displacement using finite element method. PhD Thesis. South Dakota State University, Major in Mechanical Engineering.
  17. Li, H., Lai, Y., Wang, L., et al. (2019). Review of the state of the art. Interactions between a buried pipeline and frozen soil. Cold Regions Science and Technology, 157, 171–186.
  18. Sultanmagomedov, T. S., Bakhtizin, R. N., Sultanmagomedov, S. M. (2021). Experimental study of pipeline movements in permafrost soils. SOCAR Proceedings, 4, 75–83.
  19. Xu, L., Chen, Y., Liu, Q., Gardoni, PP. (2018). Mechanical behavior of submarine pipelines under active strike-slip fault movement. Journal of Pipeline Systems Engineering and Practice, 9(3), 04018006.
  20. Han, L. H., Elliott, J. A., Bentham, A. C., et al. (2008). A modified Drucker-Prager Cap model for die compaction simulation of pharmaceutical powders. International Journal of Solids and Structures, 45(10), 3088–3106.
  21. Ghoreishian Amiri, S. A., Grimstad, G., Kadivar, M., Nordal, S. (2016). Constitutive model for rate-independent behavior of saturated frozen soils. Canadian Geotechnical Journal, 53(10), 1646–1657.
  22. Sun, T., Gao, X., Liao, Y., Feng, W. (2021). Experimental study on adfreezing strength at the interface between silt and concrete. Cold Regions Science and Technology, 190, 103346.
  23. Roman, L. T., Kotov, PP. I., Tsarapov, M. N. (2016). Deformation modulus of frozen soils during compression tests. Foundations, Foundations and Soil Mechanics, 5, 35–40.
  24. Azmetov, Kh. A., Shaibakov, B. R. (2019). Technological parameters determination for main pipelines overhaul under conditions of longitudinal compressive force in the pipe wall. Problems of Gathering, Treatment and Transportation of Oil and Oil Products, 5, 95-103.
  25. Shamilov, K. Sh., Sultanmagomedov, T. S., Sultanmagomedov, S. M. (2021). Design of the support for underground pipeline fastening in conditions of insular and discontinuous permafrost zones. Bulletin of the Tomsk Polytechnic University, Geo Assets Engineering, 332(1), 31–40.
  26. Wen, Z., Sheng, Y., Jin, H., et al. (2010). Thermal elasto-plastic computation model for a buried oil pipeline in frozen ground. Cold Regions Science and Technology, 64(3), 248–255.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300899

E-mail: tsultanmaga@gmail.com


Y. A. Qorbılyeva, X. Tçaro

Rusiya Xalqlar Dostluğu Universiteti, Moskva, Rusiya

Laylara su-qaz ilə təsirin həyata keçirilməsi üçün işlənmiş qazların vurulması zamanı qarışdırma kamerasının uzunluğunun maye-qaz ejektorunun xarakteristikasına təsirinin eksperimental tədqiqatları


Məqalədə təqdim olunan tədqiqat işində qarışdırma kamerasının uzunluğunun maye-qaz ejektorunun işinə təsiri ilə bağlı təcrübələr aparılmışdır. Təcrübələr işlənmiş qazlardan istifadə edilərək su-qaz qarışığının yaradılması prosesinin fiziki modelləşdirməsi üçün hazırlanmış laboratoriya stendində aparılmışdır. Aparılan tədqiqatlarda işlənmiş qazların real mənbədən vurulması zamanı maye-qaz ejektorunun parametrlərinin ilk dəfə olaraq eksperimental ölçülmələri aparılmışdır. Məqalədə yerdəyişmə kamerasının diametrlərinin, qarışdırma kamerasının uzunluğunun və işçi ucluğun nisbətlərinin müxtəlif iş rejimlərində maye-qaz ejektorunun xüsusiyyətlərinə təsiri göstərilmişdir. Əldə edilən eksperimental nəticələr maye qaz ejektorunun optimal parametrlərini seçməyə imkan verir və işlənmiş qazların su-qaz qarışığının yaradılması üçün istifadəsinin və neftveriminin artırılması üçün həmin qarışığın laylara vurulmasının mümkünlüyünə dəlalət edir.

Açar sözlər: nasos-ejektor sistemi; işlənmiş qazlar; maye-qaz ejektoru; su-qaz ilə təsir; ejektorun basqı-enerji xüsusiyyətləri.

Məqalədə təqdim olunan tədqiqat işində qarışdırma kamerasının uzunluğunun maye-qaz ejektorunun işinə təsiri ilə bağlı təcrübələr aparılmışdır. Təcrübələr işlənmiş qazlardan istifadə edilərək su-qaz qarışığının yaradılması prosesinin fiziki modelləşdirməsi üçün hazırlanmış laboratoriya stendində aparılmışdır. Aparılan tədqiqatlarda işlənmiş qazların real mənbədən vurulması zamanı maye-qaz ejektorunun parametrlərinin ilk dəfə olaraq eksperimental ölçülmələri aparılmışdır. Məqalədə yerdəyişmə kamerasının diametrlərinin, qarışdırma kamerasının uzunluğunun və işçi ucluğun nisbətlərinin müxtəlif iş rejimlərində maye-qaz ejektorunun xüsusiyyətlərinə təsiri göstərilmişdir. Əldə edilən eksperimental nəticələr maye qaz ejektorunun optimal parametrlərini seçməyə imkan verir və işlənmiş qazların su-qaz qarışığının yaradılması üçün istifadəsinin və neftveriminin artırılması üçün həmin qarışığın laylara vurulmasının mümkünlüyünə dəlalət edir.

Açar sözlər: nasos-ejektor sistemi; işlənmiş qazlar; maye-qaz ejektoru; su-qaz ilə təsir; ejektorun basqı-enerji xüsusiyyətləri.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Ваньков, А. А., Нургалиев, Р. Г., Червин, Ю. А., Зацепин, В. В. (2007). Опыт промышленной реализации технологии водогазового воздействия с закачкой водогазовой смеси в пласт. Нефтепромысловое дело, 3, 10-12.
  2. Efimov, D. V., Lutfurakhmanov, A. G., Vinogradov, P. V., et al. (2016). Integrated modeling tool to optimize development on Roman Trebs oilfield in case of SWAG injection technology (Russian). Oil Industry, 9, 70-73.
  3. Gladysheva, M. A., Vinogradov, P. V., Lutfurakhmanov, A. G., et. al. (2017, October). Automatic control algorithms of water-gas mixture injection under implementation of SWAG technology. SPE-187774-MS. In: SPE Russian Petroleum Technology Conference. Society of Petroleum Engineers.
  4. Kamali, F., Hussain, F., Cinar, Y. (2017). An experimental and numerical analysis of water-alternating-gas and simultaneous-water-and-gas displacements for carbon dioxide enhanced oil recovery and storage. SPE-183633-PA. SPE Journal, 22(2), 521–538.
  5. Olalotiti-Lawal, F., Onishi, T., Datta-Gupta, A., et al. (2018). Post-combustion CO2 WAG pilot in a mature field: model calibration and optimization. SPE-191472-MS. In: SPE Annual Technical Conference and Exhibition. Society of Petroleum Engineers
  6. Gbadamosi, A. O., Kiwalabye, J., Junin, R., Augustine, A. (2018). A review of gas enhanced oil recovery schemes used in the North Sea. Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 8, 1373–1387.
  7. Дроздов, Н. А. (2022). Фильтрационные исследования на кернах и насыпных моделях Уренгойского месторождения для определения эффективности водогазового воздействия на пласт при извлечении конденсата из низконапорных коллекторов и нефти из нефтяных оторочек. Записки Горного института, 257, 783-794.
  8. Ranaee, E., Moghadasi, L., Inzoli, F., et al. (2017). Identifiability of parameters of three-phase oil relative permeability models under simultaneous water and gas (SWAG) injection. Journal of Petroleum Science and Engineering, 159, 942–951.
  9. Vishnyakov, V. V., Suleimanov, B. A., Salmanov, A. V., Zeynalov, E. B. (2019). Primer on enhanced oil recovery. Gulf Professional Publishing.
  10. Lei, H., Yang, S., Zu, L., et al. (2016). Oil recovery performance and CO2 storage potential of CO2 water-alternating-gas injection after continuous CO2 injection in a multilayer formation. Energy & Fuels, 30(11), 8922-8931.
  11. Nygård, J. I., Andersen, P. Ø. (2020). Simulation of immiscible water-alternating-gas injection in a stratified reservoir: performance characterization using a new dimensionless number. SPE-200479-PA. SPE Journal, 25(04), 1711–1728.
  12. Thara, Y. Y., Wergeland, C., Bolandtaba, S. F. (2022). Water-alternating-gas injection in Brage Statfjord reservoir - A case study. SPE-209528-MS. In: SPE Norway Subsurface Conference. Society of Petroleum Engineers.
  13. Сулейманов, Б. А. (2022). Теория и практика увеличения нефтеотдачи пластов. Москва-Ижевск: ИКИ.
  14. Memon, M. K., Elraies, K. A., Al-Mossawy, M. I. (2017). Impact of new foam surfactant blend with water alternating gas injection on residual oil recovery. Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 7(3), 843–851.
  15. Sun, X., Liu, J., Dai, X., et al. (2021). On the application of surfactant and water alternating gas (SAG/WAG) injection to improve oil recovery in tight reservoirs. Energy Reports, 7, 2452–2459.
  16. Suleimanov, B. A., Veliyev, E. F., Vishnyakov, V. V. (2022). Nanocolloids for petroleum engineering: Fundamentals and practices. John Wiley & Sons.
  17. Suleimanov, B. A., Rzayeva, S. C., Akhmedova, U. T. (2021). Self-gasified biosystems for enhanced oil recovery. International Journal of Modern Physics B, 35(27), 2150274.
  18. Suleimanov, B. A., Azizov, Kh. B., Abbasov, E. M. (1998). Specific features of the gas-liquid mixture filtration. Acta Mechanica, 130(1-2), 121–133.
  19. Suleimanov, B. A., Azizov, Kh. F., Abbasov, E. M. (1996). Slippage effect during gassed oil displacement. Energy Sources, 18(7), 773–779.
  20. Suleimanov, B. A. (2011). Mechanism of slip effect in gassed liquid flow. Colloid Journal, 73(6), 846–855.
  21. Jamalbayov, M. A., Ibrahimov, Kh. M. (2023). New waterflooding efficiency evaluation method (on the example of 9th horizon of the Guneshli field). Scientific Petroleum, 1, 43-47.
  22. Шахвердиев, А. Х., Арефьев, С. В., Давыдов, А. В. (2022). Проблемы трансформации запасов углеводородного сырья в нерентабельную техногенную категорию трудноизвлекаемых. Нефтяное хозяйство, 4, 38-43.
  23. Страхов, П. Н., Белова, А. А., Маркелова, А. А., Страхова, Е. П. (2021). Учет неоднородности продуктивных отложений при построении геологических моделей с целью повышения эффективности водогазового воздействия. Нефтяное хозяйство, 2, 46-49.
  24. Белов, A. Ю., Белова, А. А., Страхов, П. Н. (2021). Геологические проблемы освоения залежей углеводородов с трудноизвлекаемыми запасами. Нефтяное хозяйство, 3, 50-53.
  25. Drozdov, A. N., Gorelkina, E. I., Gorbyleva, Ya. A., Narozhnyy, I. M. (2020). Application of pump-ejecting system for SWAG injection and utilization of associated gas. Journal of Physics: Conference Series, 1687(1), 012040.
  26. Alagorni, A. H., Yaacob, Z. B, Nour, A. H., Junin, R. B. (2020). Effect of water alternating gas (WAG-N2) after water or gas flooding on crude oil recovery in sandstone reservoirs. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 736, 022015.
  27. Wei, P., Pu, W., Sun, L., et al. (2018). Oil recovery enhancement in low permeable and severe heterogeneous oil reservoirs via gas and foam flooding. Journal of Petroleum Science and Engineering, 163, 340–348.
  28. Abdurrahman, M., Hidayat, F., Husna, U. Z., Arsad. A. (2020). Determination of optimum CO2 water alternating gas (CO2-WAG) ratio in Sumatera Light Oilfield. Materials Today: Proceedings, 39(2), 970-974.
  29. Al-Rassas, A. M., Thanh, H. V., Ren, Sh., et al. (2022). CO2 sequestration and enhanced oil recovery via the water alternating gas scheme in a mixed transgressive sandstone-carbonate reservoir: Case study of a Large Middle East oilfield. Energy & Fuels, 36(17), 10299-10314.
  30. Sarvestani, A. D., Rostami, B. (2022). Impact of proper design of operating parameters on the performance of CO2-Water Alternating Gas (CO2-WAG) injection: a simulation study. Petroleum Science and Technology, 40(10), 1258-1277.
  31. Wang, Z., Zhang, Y., Liao, H. (2020). Experimental investigation on precipitation damage during water alternating flue gas injection. Oil & Gas Science and Technology. Revue d’IFP Energies Nouvelles, 75(45), 13.
  32. Wang, Z.‑, Sun, B.-W., Guo, P., et al. (2021). Investigation of flue gas water-alternating gas (flue gas – WAG) injection for enhanced oil recovery and multicomponent flue gas storage in the post-waterflooding reservoir. Petroleum Science, 18, 870–882.
  33. Гарифуллина, Ч. А., Халиуллин, Т. Ф., Индрупский, И. М. и др. (2022). Опыт исследования и применения закачки дымовых газов для повышения нефтеотдачи. Георесурсы, 24(3), 149–163.
  34. Anada, H. R., Watts, R. J. (1980). State of the art review of nitrogen and flue gas flooding in enhanced oil recovery. Final report for the U.S. Department of Energy DOE/MC/08333-2.
  35. Горбылева, Я. А. (2021). О технологиях закачки выхлопных (дымовых) газов для извлечения нефти. Вестник Евразийской науки, 4(13), 1-11.
  36. Дроздов, А. Н., Горелкина, Е. И. (2022). Разработка насосно-эжекторной системы для реализации водогазового воздействия на пласт с использованием попутного нефтяного газа из затрубных пространств добывающих скважин. Записки Горного института, 254, 191-201.
  37. Красильников, И. А. (2010). Разработка методики расчета характеристик жидкостно-газовых эжекторов для эксплуатации скважин и водогазового воздействия на пласт с использованием насосно-эжекторных систем. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата технических наук. Москва: РГУ нефти и газа им. И.М. Губкина.
  38. Панахов, Р. А., Султанов, Н. Н., Гадашова, Э. В., Абдуллаев, Э. А. (2014). Возможность применения вихревого сепарационного эжектора при сборе и сепарации газа. Оборудование и технологии для нефтегазового комплекса, 3, 11-14.
  39. Шлеин, Г. А., Клещенко, И. И., Закиров, Н. Н. и др. (2020). Освоение и исследование скважин, вскрывших сложнопостроенные залежи нефти, струйными аппаратами. Строительство нефтяных и газовых скважин на суше и на море, 2(326), 32-38.
  40. Drozdov, A. N., Drozdov, N. A. (2015). Prospects of development of jet pump's well operation technology in Russia. SPE-176676-MS. In: SPE Russian Petroleum Technology Conference. Society of Petroleum Engineers.
  41. Дроздов, А. Н., Дроздов, Н. А. (2020). Исследование характеристик эжектора для совершенствования технологии откачки газа из затрубного пространства при эксплуатации скважин электроцентробежными насосами. Нефтяное хозяйство, 2, 54-57.
  42. Дроздов, А. Н., Чернышов, К. И., Шинков, Н. И. и др. (2020). Влияние температуры рабочей жидкости на добычу высоковязкой нефти гидроструйными насосными установками. Нефтяное хозяйство, 8, 87-91.
  43. Дроздов, А. Н., Горбылева, Я. А. (2019). Совершенствование эксплуатации насосно-эжекторных систем при изменяющихся расходах попутного нефтяного газа. Записки Горного института, 238, 415-422.
  44. Тарасов, М. Ю., Зобнин, А. А., Зырянов, А. Б. и др. (2009). Разработка и промысловые испытания технологии утилизации низконапорного нефтяного газа с помощью струйных компрессоров. Нефтяное хозяйство, 2, 43-45.
  45. Zhang, H., Zou, D., Yang, X., et al. (2022). Liquid–gas jet pump: a review. Energies, 15, 6978.
  46. Сазонов, Ю. А., Мохов, М. А., Мищенко, И. Т. и др. (2017). Разработка эжекторных систем для месторождений с трудноизвлекаемыми и нетрадиционными запасами углеводородов. Нефтяное хозяйство, 10, 110-112.
  47. Пестов, В. М., Яновский, А. В., Дроздов, А. Н. (2019). Совершенствование технологии закачки водогазовых смесей в пласт. Нефтяное хозяйство, 4, 84-86.
  48. Wang, Z., Wang, S., Li, Y., et al. (2021). Design and numerical investigation of ejector for gas pressurization. Asia-Pacific Journal of Chemical Engineering, 16(3), 2625.
  49. Song, X., Cao, M., Shin, W., et al. (2014). Numerical investigation of a liquid-gas ejector used for shipping ballast water treatment. Mathematical Problems in Engineering, 259593.
  50. Sonawat, , Samad, A., Goharzadeh, A. (2014). Numerical analysis of flare gas recovery ejector. American Society of Mechanical Engineers, Fluids Engineering Division (Publication) FEDSM, 2, 1-7.
  51. Дроздов, А. Н., Закенов, С. Т., Карабаев, С. Д. и др. (2020). Влияние расстояния от рабочего сопла до камеры смешения на характеристику жидкостно-газового эжектора. Нефтяное хозяйство, 8, 92-95.
  52. Ponomarenko, V., Pushanko, N., Khitriy, Ya., et al. (2017). Research of operation of liquid-gas ejectors with compact and dispersed jets of liquid. Technology Audit and Production Reserves, 4, 1(36), 4-10.
  53. Nakagawa, M., Marasigan, A. R., Matsukawa, T., Kurashina, A. (2011). Experimental investigation on the effect of mixing length on the performance of two-phase ejector for COrefrigeration cycle with and without heat exchanger. International Journal of Refrigeration, 34(7), 1604–1613.
  54. Кореннов, Б. Е. (1980). Исследование водовоздушных эжекторов с удлинённой цилиндрической камерой смешения. Автореферат на соискание ученой степени кандидата технических наук. Москва: ВТИ.
  55. Демьянова, Л. А. (1999). Теоретические и экспериментальные исследования работы струйных аппаратов на газожидкостных смесях. Автореферат на соискание ученой степени кандидата технических наук. Москва: РГУ нефти и газа (НИУ) имени И.М. Губкина.
  56. Карабаев, С. Д. (2021). Стендовые исследования взаимовлияния давления рабочей жидкости и газа в приемной камере на характеристики работы жидкостно-газового эжектора при изменяющихся длинах камеры смешения. Территория «Нефтегаз», 3–4, 34-40.
  57. Karabaev, S. D. (2021). Investigations of the liquid-jet gas pump’s mixing throat lengths for well operations and associated petroleum gas utilization. IOP Conferences Series: Earth and Environmental Science, 666, 062003.
  58. Дроздов, А. Н., Горбылева, Я. А., Горелкина, Е. И., Дроздов, Н. А. (2019). Повышение эффективности работы жидкостно-газового эжектора. Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Инженерные исследования, 20(3), 254-260.
  59. Gorelkina, E. I. (2021). Improvement of pump-ejector systems in order to increase the gas discharge pressure and system efficiency. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 666(6), 062007.
  60. Горбылева, Я. А. (2022). Стенд для исследования характеристик насосно-эжекторных систем с использованием выхлопных газов. Патент РФ 2784588.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300896

E-mail: yana_gorbyleva@mail.ru


G. S. Muxtarova1, A. B. Həsənova2, Z. M. İbrahimova1

1Y. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu, Elm və Təhsil Nazirliyi, Bakı, Azərbaycan; 2Bioresurslar İnstitutu, Elm və Təhsil Nazirliyi, Gəncə, Azərbaycan

Ni-bentonitin iştirakı ilə ağır neft qalıqlarının hidrokrekinqi


Məqalədə mübadilə üsulu ilə Ni-bentonit katalizatoru sintez edilmişdir. Təbii bentonit mineralı və sintez edilmiş katalizator XRD, XRF, TGA/TDA, TEM, EDX-xəritə, 196 °C-də azot adsorbsiya-desorbsiya, H2-TPD və NH3-TPD analiz üsulları ilə tədqiq edilmişdir. Mazutun bentonit və Ni-bentonit katalizatorlarının iştirakı ilə «Ağır neft qalıqlarının hidrokrekinqi» (SPR-1) qurğusunda yeni emal texnologiyası təqdim edilmişdir. Optimal şəraitdə (430 °C, 4.0 MPa) mazutun hidrokrekinq prosesində dispers nikel katalizatorunun katalitik səmərəliliyi öyrənilmişdir. Təcrübələrin nəticələrinə əsasən mazutun katalizatorsuz hidrokrekinqindən 47%; bentonit əlavəsiylə 54.7%; Ni-bentonit istifadə edildikdə isə 67.1% (kütlə) açıq rəngli neft məhsullarının (benzin və dizel fraksiyaları) alındığı müəyyən edilmişdir.

Açar sözlər: mazut; hidrokrekinq; bentonit; benzin fraksiyası; dizel fraksiyası.

Məqalədə mübadilə üsulu ilə Ni-bentonit katalizatoru sintez edilmişdir. Təbii bentonit mineralı və sintez edilmiş katalizator XRD, XRF, TGA/TDA, TEM, EDX-xəritə, 196 °C-də azot adsorbsiya-desorbsiya, H2-TPD və NH3-TPD analiz üsulları ilə tədqiq edilmişdir. Mazutun bentonit və Ni-bentonit katalizatorlarının iştirakı ilə «Ağır neft qalıqlarının hidrokrekinqi» (SPR-1) qurğusunda yeni emal texnologiyası təqdim edilmişdir. Optimal şəraitdə (430 °C, 4.0 MPa) mazutun hidrokrekinq prosesində dispers nikel katalizatorunun katalitik səmərəliliyi öyrənilmişdir. Təcrübələrin nəticələrinə əsasən mazutun katalizatorsuz hidrokrekinqindən 47%; bentonit əlavəsiylə 54.7%; Ni-bentonit istifadə edildikdə isə 67.1% (kütlə) açıq rəngli neft məhsullarının (benzin və dizel fraksiyaları) alındığı müəyyən edilmişdir.

Açar sözlər: mazut; hidrokrekinq; bentonit; benzin fraksiyası; dizel fraksiyası.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Хавкин, В. А., Гуляева, Л. А. (2016). Перспективы развития процесса гидрокрекинга на НПЗ России. Нефтепереработка и нефтехимия, 2, 8-15.
  2. Abbasov, V. M., Ibrahimov, H. C., Abdullayev, E. (2016). Acid treated halloysite clay nanotubes as catalyst support for fuel production by catalytic hydrocracking of heavy crude oil. Fuel, 184C, 558.
  3. Abbasov, V. M., Ibrahimov, H. C., Rustamov, M. I., Abdullayev, E. (2017). Adsorptive desulfurization of the gasoline obtained from low pressure hydrocracking of the vacuum residue using nickel/bentonite catalyst. Energy & Fuels, 31(6), 5840–5843.
  4. Anis, S. F., Singaravel, G., Hashaikeh, R. (2018). NieW/nano zeolite Y catalysts for n-heptane hydrocracking. Materials Chemistry and Physics, 212, 87–94.
  5. Jiang, B., Zhang, C., Wang, K., et al. (2016). A highly dispersed ni/montmorillonitecatalyst for glycerol steam reforming: Effect of Ni loading and calcination temperature. Applied Thermal Engineering, 109, 99–108.
  6. Henry, R., Tayakout-Fayolle, M., Afanasiev, P., et al. (2014). Vacuum gas oil hydrocracking performance of bifunctional Mo/Y zeolite catalysts in a semi-batch reactor. Catalysis Today, 220-222, 159–167.
  7. Onishchenko, M. I., Kulikov, A. B., Maksimov, A. L. (2017). Application of zeolite Y-based Ni–W supported and in situ prepared catalysts in the process of vacuum gas oil hydrocracking. Petroleum Chemistry, 57(14), 1287–1294.
  8. Kazakov, M. O., Nadeina, K. A., Danilova, I. G., et al. (2018). Hydrocracking of vacuum gas oil over NiMo/Y-Al2O3. Effect of mesoporosity introduced by zeolite Y recrystallization. Catalysis Today, 305, 117–125.
  9. Faraji, D., Sadighi, S., Mazaheri, H. (2017). Modeling and evaluating zeolite and amorphous based catalysts in vacuum gas oil hydrocracking process. International Journal of Chemical Reactor Engineering, 16(1), 1-14.
  10. Wei, Q., Zhang, J., Liu, X., et al. (2019). Citric acid-treated zeolite Y (CY)/Zeolite beta composites as supports for vacuum gas oil hydrocracking catalysts: High yield production of highly-aromatic heavy naphtha and low-BMCI value tail oil. Frontiers in Chemistry, 7, 00705.
  11. Weitkamp, J. (2012). Catalytic hydrocracking-mechanisms and versatility of the process. ChemCatChem, 4(3), 292–306.
  12. Al-Naeem, W. A. (2004). Hydrocracking catalysts for vacuum gas oil and de-metallized oil blend. PhD Thesis. King Fahd University of Petroleum & Minerals.
  13. Scherzer, J., Gruia, A. J. (1996). Hydrocracking science and technology. New York: Marcel Dekker Inc.
  14. Franck, J. P., Le Page, J. F. (1981). Catalysts for the hydrocracking of heavy gas oils into middle distillates. Studies in Surface Science and Catalysis, 7, 792–803.
  15. Pereyma, V. Y., Dik, P. P., Klimov, O. V., Noskov, A. S. (2015). Hydrocracking of vacuum gas oil in the presence of catalysts NiMo/Al2O3–amorphous aluminosilicates and NiW/Al2O3 – amorphous aluminosilicates. Russian Journal of Applied Chemistry, 88(12), 1969–1975.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300897

E-mail: gulbenizmuxtarova@yahoo.com


Y. M. Nağıyev1, R. R. Apayeva1, N. İ. Salmanova2, M. İ. Nadiri1, A. B. Hüseynov1,2, E. B. Zeynalov1,2

1Akad. M. F. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Bakı, Azərbaycan; 2ADNSU-nun Neftin Qazın Geotexnoloji Problemləri və Kimya İnstitutu, Bakı, Azərbaycan

Dizel yanacağı fraksiyasının oksidləşmə reaksiyasında dəmir tərkibli karbon nanoboruların katalitik fəaliyyəti


Karbon nanohissəcikləri ilə katalizləşdirilmiş neft karbohidrogenlərinin maye fazalı aerob oksidləşməsi, çoxkomponentli neft xammalının rasional emalında real və praktiki olaraq, həyata keçirilməsinə diqqət yetirilir. Metal tərkibli karbon nanostrukturlarının katalizator kimi istifadəsi məlum oksidləşmə proseslərini ən müasir şəkildə nəzərdən keçirməyə imkan verir və eyni zamanda prosesin kinetikası, mexanizmi ilə bağlı suallar doğurur. Təqdim olunan məqalədə dəmir tərkibli çoxdivarlı karbon nanoborucuqları Fe@KNB iştirakı ilə dizel yanacağının parafin-naften fraksiyasının maye fazalı aerob oksidləşməsinin formal kinetik qanunauyğunluqları təsvir edilmişdir. İşin məqsədi katalizatorun aktivliyini və onun təsir mexanizmini müəyyən etməkdir. Reaksiya 80 °C temperaturda aparılmışdır. Məlum olduğu kimi, bu temperaturda hidroperoksidlərin termiki parçalanması praktiki olaraq, baş vermir və reaksiya başlamır. İnduksiya dövrünün dəyərləri, kinetik əyrilərin profili və oksigenin udulma sürəti katalizatorun fəaliyyəti üçün meyar kimi qəbul edilmişdir. Nəticə olaraq, müəyyən edilmişdir ki, Fe@KNB katalizatoru dizel fraksiyasının aerob oksidləşmə reaksiyasının sürətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Neft fraksiyası karbohidrogenlərinin katalitik oksidləşməsinin ümumi sxemi təklif edilmişdir. Nanokarbon daşıyıcısındakı Fe tərkibli katalizator C-H rabitəsinin qırılma enerjisini azaldır və hidroperoksidlərin aktiv hissəciklərə parçalanmasını təmin edir.

Açar sözlər: metal tərkibli karbon nanoborucuqları; neft karbohidrogenləri; dizel yanacağı; parafin-naften fraksiyası; oksidləşmə induksiya dövrü; hidroperoksidlərin katalitik parçalanması; oksigenin udulma dərəcəsi.

Karbon nanohissəcikləri ilə katalizləşdirilmiş neft karbohidrogenlərinin maye fazalı aerob oksidləşməsi, çoxkomponentli neft xammalının rasional emalında real və praktiki olaraq, həyata keçirilməsinə diqqət yetirilir. Metal tərkibli karbon nanostrukturlarının katalizator kimi istifadəsi məlum oksidləşmə proseslərini ən müasir şəkildə nəzərdən keçirməyə imkan verir və eyni zamanda prosesin kinetikası, mexanizmi ilə bağlı suallar doğurur. Təqdim olunan məqalədə dəmir tərkibli çoxdivarlı karbon nanoborucuqları Fe@KNB iştirakı ilə dizel yanacağının parafin-naften fraksiyasının maye fazalı aerob oksidləşməsinin formal kinetik qanunauyğunluqları təsvir edilmişdir. İşin məqsədi katalizatorun aktivliyini və onun təsir mexanizmini müəyyən etməkdir. Reaksiya 80 °C temperaturda aparılmışdır. Məlum olduğu kimi, bu temperaturda hidroperoksidlərin termiki parçalanması praktiki olaraq, baş vermir və reaksiya başlamır. İnduksiya dövrünün dəyərləri, kinetik əyrilərin profili və oksigenin udulma sürəti katalizatorun fəaliyyəti üçün meyar kimi qəbul edilmişdir. Nəticə olaraq, müəyyən edilmişdir ki, Fe@KNB katalizatoru dizel fraksiyasının aerob oksidləşmə reaksiyasının sürətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Neft fraksiyası karbohidrogenlərinin katalitik oksidləşməsinin ümumi sxemi təklif edilmişdir. Nanokarbon daşıyıcısındakı Fe tərkibli katalizator C-H rabitəsinin qırılma enerjisini azaldır və hidroperoksidlərin aktiv hissəciklərə parçalanmasını təmin edir.

Açar sözlər: metal tərkibli karbon nanoborucuqları; neft karbohidrogenləri; dizel yanacağı; parafin-naften fraksiyası; oksidləşmə induksiya dövrü; hidroperoksidlərin katalitik parçalanması; oksigenin udulma dərəcəsi.

Ədəbiyyat siyahısı

  1. Зейналов, Б. К. (1996). Синтетические нафтеновые кислоты. Баку: Элм.
  2. Зейналов, Б. К., Ахундов, А. А. (1967). Синтез жирных и нафтеновых кислот прямым окислением углеводородов дистиллята трансформаторного масла. Баку: АН Азерб. ССР.
  3. Malkovskii, P. A., Zainullov, M. R., Minkhairov, M. F., et al. (2003). Oxidation of naphthenic hydrocarbons of senomanian condensate. Petroleum Chemistry, 43(1), 46-49.
  4. Cirin-Novta, V. S., Miljkovic, D. A., Repic, S. (1992). Synthesis of petroleum acids by the catalytic oxidation of medium distillates of naphthenic crude oil. Petroleum Chemistry32(6), 448-453.
  5. Opris, I., Tofan, C., Cigolea, V. (1995). Synthetic naphthenic acids obtained by a heavy oil catalytic-oxidation. Revista De Chimie, 46(7), 701-702.
  6. Marei, A., Fam, S. A. (1969). Oxidation of Egiptian petroleum distillates to naphthenic acids. Journal of Chemistry of the United Arab Republic, 12(1), 129-136.
  7. Zeynalov, E. B., Friedrich, J. F., Hidde, G., et al. (2012). Brominated carbon nanotubes as effective catalysts for petroleum hydrocarbons aerobic oxidation. Oil Gas European Magazine, 38(1), 45-48.
  8. Алиева, А. З., Нуриев, Л. Г., Зейналов, Э. Б. (2009). Получение синтетических нефтяных кислот каталитическим окислением нафтенового концентрата с участием наноуглеродных структур. Азербайджанское нефтяное хозяйство, 10, 47-50.
  9. Зейналов, Э. Б., Нуриев, Л. Г., Агаев, Б. К. и др. (2007). Применение фуллеренов и нано-титан диоксидов в качестве перспективных катализаторов жидкофазного окисления углеводородов до карбоновых кислот. Процессы нефтехимии и нефтепереработки (специальный выпуск, посвящённый 90-летнему юбилею академика Зейналова Б. К.), 3(30), 34-37.
  10. Зейналов, Э. Б., Алиева, А. З., Нуриев, Л. Г. и др. (2011). Многостенные углеродные нанотрубки, содержащие металл в качестве катализатора. Нефтегазовые технологии, 6, 69-72.
  11. Zeynalov, E. B., Nasibova, G. G. (2016).  Peculiarities of the aerobic oxidation of oil hydrocarbons catalyzed by carbon nanocompounds. Reports of Azerbaijan National Academy of Sciences, LXXII(1), 44-48.
  12. Afandiyeva, L. M., Abbasov, V. M., Aliyeva, L. I., et al. (2016). Synthesis of synthetic petroleum acids based on naphthene-paraffinic consentrate in the catalytic presence of reduced graphene oxide. Processes of Petrochemistry and Oil-Refining, 17(65), 302-315.
  13. Zeynalov, E. B., Allen, N. S., Salmanova, N. I., Vishnyakov, V. M. (2019). Carbon nanotubes catalysis in liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons: Influence of nanotube impurities. Journal of Physics and Chemistry of Solids, 127(4), 245-251.
  14. Liao, S., Peng, F., Yu, H., Wang, H. (2014). Carbon nanotubes as catalyst for the aerobic oxidation of cumene to cumene hydroperoxide. Applied Catalysis AGeneral, 478, 1-8
  15. Luo, J., Peng, F., Yu, H., et al. (2013). Aerobic liquid-phase oxidation of ethylbenzene to acetophenone catalyzed by carbon nanotubes. ChemCatChem5(6), 1578-1586.
  16. Zeynalov, E. B., Nağıyev, Y. M., Nadiri, M. və b. (2017). İzopropilbenzolun aerob oksidləşməsi üçün  qeyri–metal saxlayan aktiv katalizatorlar. BDU Xəbərləri, 1, 18-27.
  17. Nagiyev, Ya. M. (2021). N – substituted imides of dichloromaleic asid as a catalyct for liquid-phase aerobic oxidation of isopropylbenzene. Processes of Petrochemistri and Oil Refining, 1, 99-100.  
  18. Yu, H., Peng, F., Tan, J., et al. (2011). Selective catalysis of the aerobic oxidation of cyclohexane in the liquid phase by carbon nanotubes. Angewandte Chemie123(17), 4064-4068.
  19. Yang, X., Wang, H., Li, J., et al. (2013). Mechanistic insight into the catalytic oxidation of cyclohexane over carbon nanotubes: kinetic and in situ spectroscopic evidence. ChemistryA European Journal19(30), 9818-9824.
  20. Cao, Y., Li, Y., Yu, H., et al. (2015). Aerobic oxidation of α-pinene catalyzed by carbon nanotubes. Catalysis Science & Technology5(8), 3935-3944.
  21. Zhai, Y., Zhu, Z., Dong, S. (2015). Carbon-based nanostructures for advanced catalysis. ChemCatChem7(18), 2806-2815.
  22. Sun, X., Wang, R., & Su, D. (2013). Research progress in metal-free carbon-based catalysts. Chin J Catal34, 508-523.
  23. Зейналов, Э. Б., Тагиев, Д. Б., Нагиев, Я. М. и др. (2022). Вещественный состав дизельного топлива и его деароматизированной и депарафинизированной фракций. Баку: Füyuzat.
  24. Зейналов, Э. Б., Васнецова, О. А. (1993). Кинетический скрининг ингибиторов радикальных реакций. Баку: Элм.
  25. Zeynalov, Е. B., Allen, N. S. (2004). Simultaneous determination of the content and activity of sterically hindered phenolic and amine stabilizers by means of an oxidative model reaction. Polymer Degradation and Stability, 85(2), 847-853
  26. Nagiyev, Y., Zeynalov, E. (2023). Synthesis of N-substituted dichlormaleinimides and their testing as potential non-metallic oxidation catalysts /in: Advanced Polymer Structures for Engineering Application. Apple Academic Press.
  27. Прилуцкий, Э. В., Прилуцкий, О. В. (2003). Катализатор низкотемпературного пиролиза углеводородсодержащих полимерных материалов и способ его получения. Патент РФ № 2211086.  
  28. Лесин, В. И., Лесин, С. В. (2015). Низкотемпературный каталитический крекинг нефти при взаимодействии с водными растворами, содержащими примеси наночастиц окислов железа. Георесурсы, геоэнергетика, геополитика, 1(11), 7.
  29. Zeynalov, E. B., Huseynov, A. B., Huseynov, E. R., et al. (2021). Impact of as-prepared and purified multi-walled carbon nanotubes on the liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons. Chemistry & Chemical Technology, 15(4), 479-485.
  30. Зейналов, Э. Б., Нагиев, Я. М., Гусейнов, А. Б. и др. (2022). Аэробно-пероксидное окисление нафталина в присутствии переходного металла на наноуглеродном носителе. SOCAR Proceedings, 4, 142-149. (Zeynalov, E. B., Naghiyev, Y. M., Huseynov, A. B., et al. (2022). Aerobic-peroxide oxidation of naphthalene in the presence of transition metal on a nanocarbon carrier. SOCAR Proceedings, 4, 142-149)
  31. Ismayilov, R. H., Fatullayeva, P. A. (2021). Metal complexes with dihydrazone of malonic acid dihydrazine. Scientific Petroleum, 1, 58-62.
  32. Назаров, У. С., Салиджанова, Н. С., Нашвандов, Ш. М., Хидиров, О. И. (2022). Некоторые особенности четвертичных аммониевых соединений в качестве ингибитора коррозии в средах с сульфатредуцирующими бактериями. Scientific Petroleum, 1, 52-62.
Ardını oxu Qısa mətni oxu

DOI: 10.5510/OGP20230300900

E-mail: yaqub56@mail.ru